HALKAN KA AKHRISO WARARKA WARGEYSKA MOGTIMES DAILY NEWSPAPER EE MAANTA OO AH TALAADO 29-KA MAARSO 2022
RW
Rooble oo Safiirka Ingiriiska kala hadlay Arrimaha doorashooyinka
Safiir Kate Foster ayaa Ra’ iisul
Wasaaraha uga tacsiy eysay dadkii waxyeelladu ka soo gaartay weerraradii ka
dhacay Muqd isho iyo Beledweyn iyadoo sheegtay in Britain ay ku garab taagan
tahay xukuumadda iyo sha cabka Soomaaliyeed dadaalkooda xaqiijinta na badda
dalkooda.
R/Wasaare Rooble ayaa xaqiijiyay
in ay ka go’ an tahay in qeybaha ka harsan doorashooyinka dalka oo gebogebo
maraya ay ku soo dhamma adaan si nabad ah.
Sheekh
Shariif oo qaadaya tallaabo lagu ogaanayo awoodiisa doorashada
Shariif Sheekh Axmed wuxuu noqday
musharixii koowaad ee miiska keena inuu wato mu sharax uu u rabo xilka guddo omiyaha
Golaha Shacabka ee Baaramaanka Soomaaliya, xilli xubnaha kale ee midowga
musharixiinta ka dhuumanayaan inay qof gooni ah taageeraan, iyadoo aaminsan
inay taasi codad ka lumin ka rto, balse Shariif iyo kooxdiisa cabsi dhinacaas
ah ma qabaan.
Qofka uu Shariifka miiska keenay waa
Sheekh Aadan Maxamuud Nuur (Sheekh Aad an Madoobe) oo horey u soo hoggaamiyey
Baa rlamaanka Soomaaliya.
Sida ay sheegayaan kooxdiisa, 3 faa’ido ay ey
uga dhex jeedaan inay bannaanka u soo ist aagaan dhismaha Sheekh Aadan Madoobe.
1- Tijaabin awoodeed
Shariif Sheekh Axmed iyo kooxdiisa waxay
rabaan inay tijaabiyaan awoodooda doorasha da, inay loolanka guddoonka
Baarlamaanka ku adkaadaan waa waxa ugu muhiimsan, balse ha ddii ay noqdaan
kooxda laga adkaanayo oo ka alinta 2aad yimaadaan waxaa si fudud loo akhri
doonaa in doorashada madaxweynaha ay yih iin mid kamid ah labada koox ee
tartanka rasmi ga ah uu ka dhaxeeyo.
Haddii uu Sh. Aadan Madoobe meel hoose ka
galo doorashada golaha shacabka waa farri in kale oo adag, balse u sahli karta
inay fahma an meelaha ay ka liitaan.
2- Hubinta ballanta xildhibaanada
Xubno badan oo kusoo baxay doorashada 2da
Aqal ee B/Soomaaliya ayaa durba waxay ballan la dhex mareen musharixiinta,
ballanta waa inay codka sii doonaan,
Xildhibaanada qaarkood waxaa laga yaabaa inuu ballankaasi ka ahaa hadal
ay ku qaadanay een sooryo siyaasadeed, laakiin marka uu Sha riifka sharaxo Sh.
Aadan Madoobe wuxuu eega yaa inta xildhibaan ee bannaanka u soo istaag ta
qadiyadaas ee ballanta oofisa.
Xitaa marxaadaan waxaa lagu sii baran kar aa
xildhibaanada lacagta qaadanaya ee codka na u leexinaya meel kale, si fudud marka
loo dhaho tartankaan waa isbarashada Sh.Shariif & xildhibaanada
Baarlamaanka 11-aad.
3- Hadal heynta lacag-yarida
Sh.Shariif waxaa doorashadii hore
ee Soomaal iya la sheegaa inuu dhaqaale ahaan u dhaqaa qi waayey, inuu
sanadkaan hayo tabar uu ku dhiso guddoomiye Baarlamaanka waxay ka dhi gan tahay
inay jirto isku filnaansho dhanka mad axweynaha ah.
Tani waxay hoos u dhigi doontaa mid kamid
ah su’aalaha mar kasta ololihiisa la geliyo oo ah dhanka jeebka.Xigasho:caasimadda.net
Ra’iisul
Wasaare ku-xigeenka XFS oo Shalay booqasho ku tagay Safaaradda Soomaaliya ee
Dalka Qatar
R/Wasaare ku-xigeenka oo ha dal u jeediyey
masuuliyiinta iyo hawlwadeennada Safaaradda ayaa kula dardaarmay diblom aasiyiinta
ka hawlgala Safaaradda in ay dadaal dheeriya ku bixiyaan u adeegidda shacabka
So maliyeed iyo ilaalinta danaha, sumcadda iyo sharafka dalkeenna oo ah
waajibka qaran ee loo igmaday.
Waxaa booqashada waxaa R/ Wasaare
ku-xigeenka ku weheliyey Xildhibaanada Baarlam aanka Federaalka Soomaaliya ee
kala ah Ax med Cusmaan Diiriye, Caydaruus Saalax Yuus uf & Dr. Cabdullaahi
Xaashi Abiib iyo Masuuliy iin kale.
Agaasimaha
KMG ee hey’adda NISA oo fur ay dib u dayactir lagu sameeyaya xafiisy ada
Ciidanka NISA ee Galmudug
Agaasimaha KMG ah ee hey’adda Sirdoon ka
iyo Nabadsugida Soomaaliya Yaasiin Cab dulaahi
Fareey oo howlo shaqo u jooga M/Dhu usamareeb ayaa Shalay ka qayb galay muna asabad
lagu furayay xafiisyada Taliyaha qaybta guud ee Ciidanka NISA Galmudug iyo
Xafiiska taliyaha Caasimadda oo labadaba lagu sameey ay dayactir iyo qalabeyn
heerkoodu sareeyo.
Agaasimaha KMG ah ee hey’adda Sirdoon ka
iyo Nabadsugida Soomaaliya ayaa soo dha weeyay isbadalka dhaqsida leh ee ka
muuqda xafiisyada NISA ee Dhuusamareeb ayaa si gaar ah howshan ugu amaaney
saraakiisha hor muudka ka aheyd iyo guud ahaanba taliska qaybta Galmudug oo la
yimid tilmaamo uu she egay in ay yihiin kuwo lagu faani karo oo muuji naya
dowladnimo ay kuwada dayan karaan qay baga kale ee xafiisyada ciidamada.
Ku dhawaad mudo sanad iyo badh ah oo
qaybta guud ee ciidanka nisa ee Galmudug uu hoggaaminayay Col: Mahdi Cumar
Mumin ay aa laga shaqeysiiyey dib u balaarin iyo dardar galin lagu sameeyay
Ciidanka NISA ee Galmud ug iyo xafiisyadooda oo la gaarsiiyey dhamaan ba
degmooyinka xorta ah in ay yeeshaan taliy ayaal iyo ciidamo heegan u ah ka
jawaabida ba ahiyaha Amni oo ay kala shaqeeyaan laamaha kale ee ciidamada,.
Bankiga
Adduunka oo welwel ka muujiy ay dib u dhaca doorashada Soomaaliya inuu meesha
ka saaro dayn cafinta Soomaaliya
Agaasimaha bankiga adduunka ee Soom aaliya,
Kristina Svensson, ayaa muujisay wel welka laga qabo in dib-u-habaynta
dhaqaalaha ee la bilaabay tan iyo 2020 laga yaabo in ay meesha ka baxdo haddii
aan dowlad cusub si dha qso ah loo hirgelin.
Kristina Svensson oo la kulantay safiirka
Mara ykanka ee soomaaliya La rry Andare, ayaa la wad aagtay walaaca laga qa bo
in dib u dhaca qorshaha dib u habeynta dha qaalaha uu keeni karo in taageerada
maaliya deed ee caalamiga ah iyo deyn cafintu istaaga an. Hay'adda lac agta
adduunka ee IMF, ayaa dhowaan sheeg tay, in Barnaamijyada Hay'a dda Lacagta
Addu unka (IMF) ee Soomaaliya ay ku joogsan kara an saddex bilood gudahood
haddii ay dhacdo dib u dhac cusub oo ku yima ada doorashada Soomaaliya.
Doorashada So omaaliya oo ay hadda gabagabo marayso dha meystirka xil dhibaannada
aqalka hoose, weli lama oga go orta la qabanayo doorashada madaxweynaha. D/F/Soomaaliya
ayaa bil walba lacag dhan $10 Milyan ku bixisa kharashaadkeeda mudnaanta u leh,
sida mush aaraadka ciiddanka dowladda & shaqaalaha rayidka ah. Dhamaan
dhaqaalah an waa taageere ay dowladdu kahesho dibada.
Cali
Guudlaawe oo booqday Goobihii ku burburay qaraxyadii Beledweyne baaq na
jeediyay
Madaxweynaha D/Goboleedka Hir-Shabee lle Md.Cali
Guudlaawe Xueeen ayaa Shalay kormeer ku tagay Isbitaalka guud ee M/Beled weyne
oo burbur xooggan uu kasoo gaaray qar axyadii dhawaan ka dhac ay.Madaxweynaha oo
kor meerka uu ku wehliyay G/ GobolkaHiiraan Md Cali Jeyte Cusmaan ayaa mid mid
u korme eray qe ybaha kala duw an ee Isbitaalka oo burbursan dhamaana ay ba aba’een
wixii qalab iyo daawo ahaa ee yaallay Isbitaalka.
Md Guudlaawe ayaa sidoo kale soo indha
indheeyay goobaha ganacsi ee ku burburay qa raxyadii ay Al-Shabaab la
bartilmaameed sad een Isbitaalka guud ee M/Beledweyne Ugu da mbeyn Md.Guudlaawe
ayaa ugu dambeyn DFS, jaaliyadaha Hirshabeelle &bulshada Som aliyeed ugu
baaqay inay ka qeyb qaataan dib u howlgalinta Isbitaalka guud ee Gobolka oo bur
buray Shalayna aan bixin karin wax adeeg caa fimaad ah.
Wasiirka
Wasaaradda Cadaaladda iyo Arrim aha Garsoorka XFS oo la kulmay wafdi ka socday
xafiiska UNSOM
Wasiirka Wasaaradda Cadaaladda &
Arrim aha Garsoorka XFS Md.Avv. Xasan Xuseen Xa aji oo ay ku wehliyaan
la-talayaasha & a gaas imayaasha Wasaaradda ayaa Wasaa radda ku soo dhaweeyey
wafdi ka socda xafiis ka UN SOM iyo Qiimeeyeyaa sha madax bannan ee ar imaha
xuquuqda aad anaha oo ka socd ay UN ka. si ay uga gun garaan xaaladda xuquuqda
aadanaha ee Soomaaliya.
Wasaaraddka ayaa siiyey warbixin dhameyst iran taas oo ku saabsan
xeerarka xu quuqda aadanaha iyo horumarada laga sameeyey sha rciyada quseeya
xuquuqda aadanaha.
Sheekh
Shariif oo walaac ka muujiyay xaaaladda Amni ee dalka
Madaxweynihii hore ee Soomaaliya ahna Gudo omiyaha
Midowga Musharrixiinta Shariif Sh. Axmed ayaa walaac xoog gan ka muujiyay
xaaladda am ni ee sii xumaaneyso xilligan.
Sidoo kale Sheekh Shar iif ayaa sheegay in
dib u dhaca doorashoo yinka ay halis gelineyso dowladnim ada Soomaaliya.
Sheekh Shariif qoraalka uuoo dhigay
bartiisa Facebook Dalku waxa uu ku
jiraa xaalad halis ah oo aan la dhayalsan karin, waxaa la ogsoonyahay amni
darrada baahsan ee ka jirta wa danka iyo sida hay'adaha Amniga ay uga
guuldarays teen sugidda amniga iyo gudashada wa ajibkii loo ig maday, sidoo
kale hay'adihii dhaqaalaha ee dunida sida:
IMF and WB waxay walaac ka muujiyeen raad
xu mida ay reebi karto jitanka doorashada oo ay ugu horeyso:
1- In la hakiyo deeqihii lagu kaabi jiray Misaani
ya dda Dalka.
2- In hannaankii dayn cafinta uu
galo hakad ama dib u dhac soo kabashadiisu ay qaadato muddo dheer.
Sidaa awgeed, waxaa lagama maarmaan ah in
si deg deg loo qabto doorashada Guddo onka Baarl amaanka iyo Madaxweynaha, marw
alba oo dib u dhac uu ku yimaado doorashada waxaa sii kordhaya halista jürta ee
ka dhanka ah dadka iyo dowladnim ada Soomaaliya, waxa ana ugu baagayaa Golaha
Wadatashiga Qaran ka iyo Guddiyadda doorashooy inka in ay mas'u uliyadda
qaataan lana dhaariyo
Xildhibaanada si ay u gutaan waajibaadkoo da
Qaran.
Sanbaloolshe:
Waa kuma agaasimihii hore ee NISA oo Shalay xildhibaannimo loo doortay?
C/hi Maxamed Cali Sanbaloolshe ayaa Shalay loo doortay kursiga xildhibaann imo
ee tirsigiisu yahay HOP#058. Haddaba ma xaan ka garaneynaa ninkan oo horay usoo
noq day agaasimaha hay'adda Nabad Sugidda iyo Sirodonka Qaranka ee
Soomaaliya?Ilaa lix musharrax oo kale oo ay ku jiraan siyaa siyiin magac leh,
xilkana u cadcaddaa ayaa Sa nbaloolshe Shalay kula tar tamay doorashadii ka
dhacday M/Beledweyne, oo ahayd mid si weyn isha loo gu hayay.
Isbuucii lasoo dhaafay ay ay ahayd
markii xilli ay Beledweyne doorasho ka socotay laga fuliyay qaraxyo ay ku
dhinteen in ka badan 60 qof oo ay ka mid ahaayeen mu sharraxiin iyo
mas'uuliyiin kale.
Md.C/hi Maxamed Cali, oo loo garan og ya
hay naaneystiisa "Sanbaloolshe" waxa 1968-kii ku dha shay Deg. Buulaburte
ee G/ Hiiraan.
Waa nin soo qabtay xilal kala
duwan oo isugu ji ra si yaasadda, amniga iyo diblomaasiyadda.
Horay waxa uu u soo noqday wasiirka Amni ga
Qaranka ee dowladdii kmg ahayd,
xilligaas oo dhib aatooyin badan oo dhanka amniga ah ay waddanka ka
taagnaayeen.
Waxaa kale oo uu Sanbaloolshe mar soo ah aa
Danjirihii Soomaaliya u fadhiyay waddanka UK iyo xildhibaan ka tirsan Golaha
Shacabka.
Wax ka badan hal mar ayuu hoggaanka u qa btay
hay'adda NISA, oo ka mid ah laamaha u gu awood da badan ee hay'adaha DFS.
Sidoo kalena, wax ka badan hal mar ayaa la
ga eryay xilka hay'adda NISA.
9-kii bishii July ee sanadkii 2014-kii
ayaa ma rkii ugu horreysay loo magacaabay agaasima ha Hay'ad da Nabad Sugidda &Sirdoonka
Qar anka,waxaana magacaabay madaxweynihii ho re ee Soomaaliya, Xasan Sh.Maxamuud.
Sanbaloolshe xilligaas waxa uu jagadaas ka la
wareegay Bashiir Maxamed Jaamac.
Awood baaxad leh ayuu markaas ku dhex yee shay
dowladdii Madaxweyne Xasan Sh. In ta uu xil ka taliyaha NISA hayayna waxaa weer
ar lagu qaad ay fariisimo ay lahaayeen ciidamo taabacsan Axmed Daaci oo ahaa
guddoomiye degmo iyo Cabdiwali Qanyare oo ahaa xildhiba an, waxaana ka dhashay
rabshado khasaare sababay.
Xilligii Madaxweyne Xasan Sheekh
Sanbalool she waxaa loo magacaabay safiirka Soomaal iya u fadhiya Turkiga,
xilkaas oo uu sugayay wax ka ba dan 6 bilood ka hor intii aysan dowl adda
Turkiga og olaanin in ay safiir ahaan u qaa bisho.
Isaga oo safiir ah ayuu dhammaaday waqt igii
do wladdii Xasan Sheekh, wuxuuna u tarta may kursi xil dhibaan oo doorashadiisu
ka dhac day magaalada Jowhar, wuxuuna ku guuleyst ay kursigii uu u tarta may. Madaxweyne
Maxam ed Cabdullaahi Farma ajo ayaa mar kale 6-dii bishii April ee sanadkii
2017-kii Cabdullaahi Ma xamed Cali Sanbal oo lshe u magacaabay xilka Agaasimaha
Hay'ad da NISA. Isla markii loo ma gacaabay agaasima ha hay'adda na bad sugid da
Soomaaliya, waxa uu la yimid qorshe loogu magac daray 'Xasilin ta Caasimadda',
waxa ana la dhisay ciidammo isku dhaf ah oo loogu tala galay in ay sugaan
amniga Muqdisho.
Waxaa magaalada Muqdisho gudaheeda la ga
mamnuucay hubka, iyada oo dadka hub ey san lagu wargaliyay in ay hubkooda
dowlad da ku soo waree jiyaan, balse wuxuu ahaa go' aan uu ka dhashay bu uq
badan, loona fasirtay in hubka dhigis la samayn ayo iyada oo aanan la heynin
wax dammaanad ah oo lagu sugayo amniga dadkii hubka laga qaaday.
Balse, si la mid ah sidii hore, dhowr
bilood ka dib ayay Golaha Wasiirrada ee Xukuumad da xilkaas ka qaadeen 27-kii
bishii October ee sanadkii 2017-kii. Lama shaacinin sababta xil ka looga qaaday
Sanba loolshe.
Arrimhii ugu hadal heynta badnaa ee uu Sa nbalo
olshe ka hadlay waxaa ka mid ah kiiskii Qalbi Dhag ax. Waxa uu xilligaas yidhi:
"Anigoo af duubaaya do wladda, waxaan jeclaan lahaa in xitaa madaxda sare
aysan ka hadlin arrinka as".
Cabdiraxmaan
Daahir: Doorashada Beledweyne waa ganacsi la’isla wada ogyahay
Wasiirkii
hore ee waxbarashada Soomaali ya, Md. Cabdiraxmaan Daahir Cismaan oo war eysi
ga ar ah Telefishinka Universal ayaa ka ha dlay xaalad da guud ee magaalada
Beledweyn e iyo sidoo kale doorashada weli ka socota hal kaasi.
Cabdiraxmaan Daahir oo ka mid ahaa mu shari
xiinta xildoonka ah ee maalmihii la soo dhaafay ku sugnaa Beledweyne ayaa
sheegay in magaaladaasi ay ka socoto doorasho uu ku tilmaamay ganacsi oo lacago
fara badan lagu qaadanayo, sida uu hadalka u dhigay.
"Beledweyne doorashada waxa ay ah
eyd mid laga ganacsanaayey oo lacago badan lagu qaadaayey,” ayuu wareysigaan
yiri wasiir hore Md. Cab diraxmaan Daahir Cismaan.
Wasiirkii hore ee waxbarashada ayaa shaa ca
ka qaaday in lacagahaasi ay ku dhacayeen guddiga do orashada, saraakiisha
amniga suga ya iyo xittaa ma daxda sare ee HirShabelle.
Dhinaca kale wuxuu soo hadal qaaday amm aan
ka Beledweyne, wuxuuna sheegay inay we li xaalad halis ah ka jirto magaaladaas
oo ay ku sugan yihiin ciidan kala duwan oo hubeysan.
"Waxaan dareemayaa mar weliba qatar we yn
oo xagga amniga ah uu jiro waxaa meesha yaalla hub aad u fara badan waxaa
yaalla cii damo badan oo meelo gaar ah ku uruursan ciid amadaas oo kala du duwan,”
ayuu raaciyey was iirkii hore ee waxbara shada Soomaaliya.
Ra’iisul
Wasaare ku-xigeenka Soomaa liya oo la kulmay Ra’iisul Was aaraha dowladda Qatar
Ra’iisul Wasaare ku-xigeenka Xukuumadda
Fed eraalka Soomaaliya Mahdi Maxamed Guuleed, ayaa magaalada Dooxa ee dalka
Qatar kulan kula yee shay Ra’iisul Wasaaraha ahna wasiirka arrimaha gu daha ee
dalka Qatar Sheekh Khalid Bin Khalifa bin Abdul Aziz al-Thani.
Labada masuul ayaa ka wada-hadlay
xoojinta xir iirka iyo iskaashiga laba da dal. Mahdi Guuleed, ayaa hoosta ka
xarriiqay in kulammada noocan ahi ay dardar-galin u yihiin ma shaariicda
horumarineed ee labada dal ay iska kaashanayaan.
Intii uu socda kulanka, Ra’iisal
Wasaaraha ahna wasiirka arrimaha gudaha ee Qatar Sheekh Khalid bin Khalifa bin
Abdul Aziz al-Thani, ayaa xusay in dalkiisa ay ka go’antahay sii xoojinta
xiriirka labada dal iyo labada shacab, iyadoo mudnaanta la siinayo qorsheyaasha
labada dal hortabinta u leh.
Bishii Octoobar ee sannadkii 2021
dowladda Qa tar ayaa dib-u-cusbooneysiisay taageerada Soomaa liya ay ka siiso
dhinacyada mashaariicda horumarine ed ee caafimaadka iyo waxbarashada, u
abuurista fursadaha shaqo ee dhallinyarada, sare u qaadida awooddooda amni, iyo
taageero siyaasadeed oo la gu xaqiijinayo qaranimada, madax banaanida iyo
midnimada dhuleed ee dalka.
Al-Shabaab oo shaacisay qabiilka iyo xogta ninkii isku
qarxiyey Xildhibaan Aamina
Warbaahinta taageerta koo xda
ayaa baahisay cod laga duubay Maxamuud Cabdul qaadir oo ahaa wiil 25-sano jir
ah, kaas oo isku qarxiyey All aha u naxariistee Xildhibaan Aamina Maxamed. Si da
uu codkaan la baahiyey ku sheegayo Maxamuud ayaa ka dhashay beesha Mareexaan,
wuxuuna ka sii ahaa Jufada Cali-Dheere. Sidoo kale Maxamuud Cabdulqaadir ayaa
sheegay in sanadkii 1997-kii uu ku dhashay magaalada Beled-Xaawo ee gobolka
Gedo, halkaas oo ehelkiisu ay deganyihiin. Ninkaan oo intii uusan is-qarxin
laga duubay ku dhawaad 20 daqiiqo oo cod ah, wuxuu ku celcelinayaa in la jahaa do
oo gaalada lala diriro, laakiin dadkii uu isku qar xiyey dhamaantood waxay
ahaayeen Muslimiin, Soomaali, reer Beledweyne ah.!
Xildhibaan Aamina Maxamed Cabdi oo aheyd ga bar
ahlu diin ah ayuu toos u beegsaday ninkaan oo isku qarxiyey, waxa yna geerida
dadka kale ee Aam ina la dhintay ay kor u dhaaftay 50 qof, halka in ka badan
100 kalena ay ku dhaawacmeen. Sanadkii 2016-kii ayuu Maxamu ud oo Beledweyne
isku qa rxiyey 23-kii bishaan ku bii ray kooxda Al-Shabaab, mudo ku dhow todoba
sano oo uu ka barbar daga alamayey, Al-Shabaab waxay sheegeen inay mahd iyeen
sida uu Maxamuud daacad ugu ahaa howlga llada kooxda.
Sidoo kale Al-Shabaab warbixinta ay soo
saare en waxay ku sheegeen in ninkaan uu in tiisa badan ka howlgeli jiray
gobolka Mudug, iyadoo bilihii u da mbeeyey loo soo wareejiyey gobolka Hiir aan,
halk aas oo ugu dambeyntii uu noloshiisa ku soo afjaray, kuna galaaftay nolosha
tobanaan qof oo aan waxba Shalaysan. Weerarrada oo is xigay ayaa gaarayey u gu
yaraan laba qarax, kuwaas oo ka kala dhacay ba naanka hore ee xerada Lamagalaay
oo Aamina lagu beegsaday iyo kan labaad oo ka dhacay irida isbit aalka weyn ee
magaalada Beledweyne.
Tirada iyo magacyada wasiiro goboleedyada ee
ku biiray baarlamaanka cusub
HALKAN KA AKHRISO WARARKA WARGEYSKA MOGTIMES DAILY NEWSPAPER EE MAANTA OO AH TALAADO 29-KA MAARSO 2022
.