HALKAAN KA AKRISO: WARARKA WARGEYSKA MOGADISHU TIMES DAILYNEWS PEPAR 4- JULY 2021
Farmaajo
Oo Ka Hadlay Geeridii Ku Timid Marx uum Cabdulqaadir Subxaanyo
Madaxweynaha
Madaxweynaha ayaa xusay muddadii uu Marxu
umku u soo adeegayey Qaranka Soomaaliyed iyo do orkii uu ku lahaa difaaca dalka
oo uu ku muteystay Billad Geesi, taas oo tusaale wanaagsan u ah mu hiimadda ay
leedahay u shaqeynta dadkaaga iyo dal kaaga, isaga oo burbarkii kaddib door ka
soo qaatay nabadeynta iyo dowlad dhiska dalka.
"Innaa Lillaahi Wa Innaa Ileyhi Raajicuun.
Runtii waa geeri murugo leh, Alle ha u naxariistee Marxuu m Cabdulqaadir Cali
Diiriye oo muddo dheer si daac adnimo iyo geesinimo leh ugu soo adeegay Qaranka
Soomaaliyeed gaar ahaan qeybaha kala duwan ee Ciidamada Qaranka”.
Madaxweyne Farmaajo ayaa Marxuumka Alle
uga baryay in uu hoygiisa ka yeelo Jannatul Fardo wsa, samir iyo iimaanna uu ka
siiyo qoyska, qaraaba da iyo guud ahaan ummadda Soomaaliyeed ee uu ka
geeriyoodey.
General
Subxaanyo oo ku geeriyooday Muqdisho &R/Wasaare Rooble oo u tacsiyadeyey
&Taariikhdiisa oo kooban
Allaha u naxariistee waxaa Shalay gudaha
maga alada Muqdisho ku geeriyooday Cabduqaadir Cali Mire Diiriye oo loo
yaqaanay (General Subxaanyo) kana mid ahaa saraakiisha ciidanka qalabka sida,
ga ar ahaan ciidamada Asluubta Soomaaliyeed.
AUN Marxuum Subxaanyo ayaa sidoo
kale ka mid ahaa budhigaya a shii ciidanka Asluubta Soomaaliy eed.
Marxuumka ayaa maalmahan ku xanuunsanayey
magaalada Muqdisho, waxaana geerida ku timid ka tacsiyeeyey madax kala duwan oo
Soomaaliyeed.
Sidoo kale Rooble ayaa war kasoo saaray
geer ida ku timid marxuumka, isaga oo Alle uga baryey inuu ka waraabiyo
Jannadiisa Firdow so."Naxariistii
Jan no Allaha ka wara abiyo General C/dir Cali Diiriye (Subx aanyo) oo ahaa
ruug caddaa ciidan iyo waayo arag dalka iyo dadka ugu soo shaqeeyay si
daacadnimo iyo geesinimo leh.
HALKAN
HOOSE KA AQRISO TAARIILKH NOLOLEEDKIISA.
Gen.C/dir Cali Diiriye (Subxaanyo) Waxa uu
ku dhashay M/Beledweyne ee xarunta G/Hiiraan 1952 dii,Waxa uu dugsiga dhexe ku
dhamaystay Beled weyne, Waxa uu ka baxay, dugsiga sare ee Sheekh Xassan Barsame
ee Muqdisho oo markaas lagu dhig anayay luuqadda Talyaaniga, 1972 waxa uu galay
kulyida millateriga General Daa’uud millatery Acad emy oo ku taallay M/Kismaayo,
ka dibna wuxuu aad ay 1974 dalki Midowga Soofiyeeti oo uu kasoo dhig tay
kuliyadda milatiriga ee linin ee M/Moskow oo la gu barto culuunta siyaasadda
iyo arimaha milla teriga, 1977 wuxuu ku soo laabtay dalka waana mar kii uu
dhamaaday xiriirkii uu dalku la lahaa dalkii M/ Sofiyeti, wuxuu ka qayb qaatay
dagaalkii 77kii waxa uuna ku muteystay billad geesi qalin ah.
Dhamaadkii dagaalka 77kii waxaa loo diray
dal ka Germany oo uu ku maqnaa 78kii ilaa 84kii oo uu soo qaatay shahaadada
Mechanical Engineering, ja amacadda Rostok ee dalka Germany. 1985 ayuu dal ka
kusoo noqday, waxa uuna jagooyin kala duwan ka soo qabtay ciddanka Asluubta,
waxa uu madax Ka noqday hogaanka siyaasada ee ciidanka asluub ta iyo kan
gaadiidka iyo isgaarsiinta. Kadib burburki Dalka, jananku waxa uu la shaqeeyay
hay’ado sa mafal, sidoo kale waxa uu madax ka noqday gudigii Culaysaarka(Pressure
Group) oo Shaqadoodu ahayd dhaxdhaxaadinta hogaamiyayaashii kooxaha koonfurta
soomaaliya.
Waxa uu la taliye u ahaa dhamaan
dowladihii ku mel gaarka ahaa ee dalka soo maray, General Sub xaanyo waxa uu si
wanaagsan ugu hadli jiray luuq adaha carabiga, jarmalka, ruushka, ingiriiska,
taly aaniga. Wax la taaban karo ayuu ka qabtay waxbara shada iyo samafalka oo waxaa lagu xasuustaa in Shalay
ay daafaha caalamka kala joogaan dad uu koritaanka aqoontooda kaalin mug leh ka
gaystay, Jananku waxa uu dad badan u diray wax barasho dibadda ah kuwaas oo
manta saamayn dhan kasta ah ku leh dalka iyo dibaddiisa.
Guddiga
xalinta khilaafaadka Doorashada oo Guddoomiye KMG ah doortay.
Xubnaha
uu ka kooban yahay Guddiga Xallinta Khilaafaadka Doorashada Dadban ee Heer Federa al ayaa soo dhaweyey
doorashada Guddoo miyaa, iyaga oo sheegay inay Shaqadooda si wanaagsan u gutan.
Guddiga Xallinta Khilaafaad ka Do orashada
Dadban ee Heer Federaal ayaa Shaqadooda
waxaa ay tahay xa linta hadii uu khilaaf ama isqabqabsi ka dhasho do orashooyinka
labada Aqal ee Baarlamaanka Soom aaliya
Daba-geed
oo ku guuleystay inuu maamulka HirShabelle geeyo Beladweyne – Maxaa berri ka
dhacaya?
Waxaa la filayaa in maalinta berri ay
markii ugu ho rreysay ay Golaha Wasiirada
HirShabelle shir ku ye eshaan M/Beladweyne ee xarunta G/Hiiraan, waxaa na shir
guddoomin doono Madaxweyne ku-xigeenka maamulkaas Yuusuf Axmed Hagar Daba-geed
oo sidoo kale ah ku simaha Madaxweynaha.
Wafdiga Wasiirada ee Shalay gaaray
Beladwey ne waxaa ka horreeyay saraakiil ka socota xafiiska Madaxweynaha
HirShabelle, kuwaasi oo maalma han Beladweyne ka waday abaabul iyo diyaar-garow
xoog leh.
Haddii berri M/Beladweyne ku shiraan
Golaha Wasiirada ee Maamulka HirShabelle waxaa muuq ata in Madaxweyne
ku-xigeenka maamulkaas Yuus uf Axmed Hagar Daba-geed uu ku guuleestay in uu
maamulka geeyo Beladweyne oo ay u diidanaayeen beesha uu ka dhashay ee
Xawaadle.
Sidoo kale in Wasiirada, Xildhibaanada
iyo Sar aakiisha Madaxtooyada HirShabelle ay wada jooga an kuna howlgalayaan
Beladweyne ayaa ka dhigan inay degtay xiisadii iyo abaabulkii ka dhanka ahaa
maamulka uu hogaamiyo Madaxweyne Cali Guudla awe ay yaraatay.
Madaxweyne Guudlaawe ayaa sidoo kale
qorshe ynaya inuu tago Beledweyne, waxaana arrintaas kala shaqeynaya DFS oo
dooneysa in xiisadda lasoo geba-gebeeyo, ka hor doorashada xildhibaanada go laha
shacabka ee lagu qabanayo M/ Beledweyne.
Maxkamada
Ciidamada oo xukun dil ah ku xukuntay Abuukar Macalin Axmed
Maxkamada Ciidamada ayaa dil toogash ah ku
xukuntay Abuukar Macalin Axmed Hilowle kadib mar kii lagu helay dil uu u geystey
Marxuum Axmed Cali Nuur 19-kii Maarso sanadkaan.
1-dii June iyo 15-kii June sanadkan ayaa
loo kala fariistay laba fadhi oo ay dhageysiga Maxkamadda qaadatay, waxa ayna
dhinacyada dacwadda ku soo bandhigeen Fadhiga Maxkamadda kaalmaha sharci ay
leeyihiin.
Eedeysanaha ayaa Marxuumka oo u damaashaa d
tegay Jaseera isku dayay in uu dhac u gaysto laa kiin sida Maragyada Qaar ay
sheegeen Marxuumka uu ku adkaysatay in uusan teleefoonkiisa dhiibin Maadaama uu
aaminsanaa inaan lagu dhici Karin Xe ebta loo dalxiiska tego ee Jaseera.
Waxa
ay saaxiibbadiisa maalinkaasi la damaashaad tegay ay u sheegeen Garsoorka in
Marxuumka kadib uu ee deysanaha isku dayay baxsad isaga oo ugu soo riday gadaal
xabado raa cda reeb ah.
Dhamme Ismaaciil Salaad Maxamed ku
xigeenka Xeer ilaaliyaha Ciidamada Qalabka Sida ayaa u she egay Garsoorayaasha
in Eedeysanaha uu dilka u ga ystay ku tala gal isla markaasna uu isku dayay in
uu Baxsado, sidaas darteed ayuu ka codsaday Garsoor ka in lagu xukumo Ciqaab u
dhiganto Qodobada ay ku soo Eedeeyeen Abuukar Macalim.
Qareenada u dooday Eedeysanaha ayaa Iyana
Maxkamadda ka codsaday in loo Naxariisto Eedey sanaha oo laga qaado diyo
Maadaama Marxuumka uusan dhacayn balse uu kaga baqay Naftiisa.
Maxkamadda ayaa muddo kadib go’aan ka soo
saartay Kiiska Abuukar Macalin Axmed Hilowle, wa xa ayna ku xukuntay Dil
toogasha ah oo ah Qisaasta marxuum Axmed Cali Nuur sida uu dhinacyada Dacwadda
u sheegay Gaashaanle Sare Xasan Cali Nuur Shuute guddoomiyaha Maxkamadda
Darajada 1aad ee Ciidamada Qalabka Sida.Sida maxkamad du sheegtay xukunsanaha
ayaa heysto soddon ma almood oo uu Rafcaan ku qaaadan karo.
Xiliga
La Maxkamadeynayo Burcad Dhac Ka Geysatay Muqdisho Oo La Shaaciyay
Taliyaha Ciidanka Booliska DFS Jen. Cabdi
Xa san Maxamed Xijaar ayaa ka hadlay burcada hube ysan ee dhaca u geysta
shacabka oo maalmihii dam be kusoo badanayay M/ Muqdisho.
Taliye Xijaar ayaa waxaa uu she egay in
Ciidanka amniga ay gacan ta ku soo dhigeen rag badan oo dhac u geystay dad
shacab ah oo qaarkood ragga la qabtay ku jiraan kuwo dhacay go obo Ganacsi ah
oo ay ka qaateen Taleefoono gacan ta iyo waxyaabo kale.
Taliyaha oo la hadlay warbaahinta ayaa
Carabka ku dhuftay in burcadadii ugu dambeysay ee dhac u geysatay dad shacab ah
laga soo qabtay degmooyin ka Kaaraan, Hodan iyo Wadajir ee Gobolka Bana adir,
isla markaana ay xiran yihiin.
Sidoo
kale Jeneraal Cabdi Xasan Maxamed Xijaar ayaa shaaciyay in ragga burcadnimada
loo soo qa btay Maxkamad la horgeyn doono maalinta Isniinta ama talaadada soo
socota ee todobaadkaan, si sha rciga loo marsiiyo.
Ugu dambeyn Taliyaha ayaa Di gniin u diray
cid kasta oo ku howlan dhaca loo geysanayo shacabka Caasimadda kunool, wuxuuna
xusay in qof kasta oo lagu soo qaba falkaas ha ahaado Askari iyo shacab in la
horgeynayo Maxkamadda.
CDF ayaa gacanta kusoo dhigay rag burcad
ah oo dhac u geystay dad shacab ah oo ay ka qaateen Teleefoono gacanta iyo
Agabayo kale
Safaaradda
Somalia Ee Kenya Oo Dib Loo Furay Iyo Safiirka Oo Ka Hadlay
SafiirkaDFS Md. Maxamuud Axmed Nuur Tarsan
oo ka hadla ayay Munaasabadda dib u furis ta Xarunta Safaaradda ayaa soo
dhaweynayay dib u furista Safaaradda, kadib markii xal laga gaaray khilaafkii
labada dowladood ka dhex jiray.
Sidoo kale Safiirka Soomaaliya ee Kenya
ayaa Ca rrabka ku dhuftay in maalinta Isniinta ee soo socota ee 7kan ay rasmi
ah u bilaaban doonaan shaqooyin ka ay Safaaradda Kenya u heysay shacabka Sooma aliyeed,
wuxuuna xusay inay shacabka heli doonaan adeegyada ay u baahan yihiin.
Muddo ku dhow 6 bilood oo xiriir ah ayaa
waxaa xummaa xiriirka diblomaasiyadeed ee Soomaaliya iyo Kenya, hayeeshee
labada dowladood ay dib u ce liyeen xiriirka, isla markaana xal laga gaaray
khilaaf kii jiray, dibna u furay Safaaradahooda ee Muqdisho iyo Nairobi.
Baarlamaanka
Puntland Oo Shalay Ansixiyay Xisaab-Xirka Miisaaniyadda 2020
Xildhibaanada Baarlamaanka D/G/Puntland
ayaa Shalay M/ Garoowe ee Xarunta G/Nugaal ku yee shay kulankii 9-aad ee
Kalfadhiga 48-aad ee Baa rlamaanka.
Guddiga Dhaqaalaha & Xisaabaadka
Xildhibaan ada ayaa Akhrinta 2Aad ku soo sameeyay Xisaab-xi rka sanadka
Maaliyadeedka, isla markaana Warbixi ntooda la wadaagay Golaha.
Soomaaliya
oo ka qeyb gashay Shir looga hadla yay Arrimaha Shidaalka
Shirka oo ay soo qabanqaab say
shirkadda Capit al Ene rgy & Power ayaa waxa a goobjoog ka ahaa wafdi ka socda W/Batroolka ee dalalka, Su udaan
ta Koonfureed, Kenya, Somalya & dalal kale, kuwaas oo is dhaafsaday fikrado.Guddiyada
Doorashooyinka Dalka Oo Shalay Tababar Loo Soo Xiray
Wasiiru-dowlaha Xafiiska R/wasaaraha XFS
Md. Cabdixakiin Xasan Ashkir ayaa soo xiray tababar mu ddo 3 cisho ah u socday
Guddiyada Doorashooyinka heer Federaal, heer dowlad-goboleed iyo xallinta
khilaafaadka.
Wasiiru dowlaha Xafiiska RW/raha oo ka
hadlaa yay kulan lagu soo xirayay tababarka ayaa kula dar daarmay inay
ilaaliyaan daah furnaanta doorashada iyo in si cadaalad ah ay u gutaan
waajibaadka loo ig maday.
Wasiiru dowlaha ayaa Guddiga u sheegay
inay horyaalan shaqooyin farabadan oo ku aadan doora shooyinka dalka ka dhacaya
oo ugu horreeyso diy aarinta Jadwalka doorashada oo faah faahsan iyo Arrimo
kale oo muhiim ah qabsoomida doorashada.
"Dadkii masiirka Ummaddaas hagi lahaa,
isku to osin lahaa dad wax gal ah inay ka soo baxaan laga rabo ayaad tihiin,
cidda idin wehlisa waa ergada oo aad ku leedihiin kalimad idinka oo la
kaashanaya Ma amulada iyo cid waliba oo shaqo ku leh arrimaha do orashooyinka”
ayuu sii raaciyay hadalkiisa Wasiiru dowlaha.
Isagoo xusay in guddiyada doorashooyinka iyo xalinta khikaafaadka ay
saarantahay mas’uuliyad ad ag, isagoo rajo wanaagsan ka muujiyay inay si cada alad
ah uga soo dhalaali doonaan mas’uuliyadda loo igmaday.
Madaxweynaha K/Galbeed, Cabdicasiis Xasan
Maxamed (Lafta-gareen) ayaa Cumar Cali Isaaq (Cu mar Balash) u magacaabay inuu
noqdo Gudoomi yaha Gobolka Baay.
Madaxweynaha ayaa xilka ka qaaday Gudoomiy
ihii G/Baay, Cali Wardheere Cabdiraxmaan (Cali Do oyow) oo dhowrkii sano ee la
soo dhaafay hayay xilk aasi.
Qoraal ka soo baxay Madaxtooya da Koonfur Galbeed ayaa lagu yiri "Mada xweynaha
DGKGS Md. Lafta-gareen ay aa Cumar Cali Isaaq (Bal ash) u maga caabay
Gudoomiyaha G/ Baay.”
Cumar Balash ayaa soo noqday Xildhibaan ka
tirs an Baarlamaankii 1aad ee K/Galbeed
Dalal
Ay Ku Jirto Somalia Oo Lagu Daray Liiska Mareykanka Ee Askareynta Carruurta
Waaxda Arrimaha Dibedda ee Marayklanka wax ay
dhawaan soo saartay Liiska Tahriibinta Dadka ee sanadkan 2021-ka.
Warbixinta oo la soo saaray Arbaca dii la soo dhaafay waxaa lagu soo ban
dhigay 15 Waddan oo ay Somalia ka mid tahay ku dartay Liiska Sharciga Ilaalinta
Xuquuq da Aadanaha ee (CSPA) ee Askariyeynta Carruurta oo qeybta ka ah Warbixin
Sanadeedka Waaxda Arr imaha Dibedda Maraykanka ee dalalka ku lugta leh
Tahriibinta Dadka ( Trafficking in Person (TIP).
Liiska Dalalka ay Waaxda Arrimaha Dibedda
Ma raykanka soo saartay waxay kala yihiin:- Somalia,
Syria,Yemen,Turkiga,Pakistan,South-Sudan,Afgani stan,Iran,Iraq,Mali, Nigeria,
Venezuela, Libya, Burma iyo Kongada
Dimuqraadiga.
Dilalkaan mas’uuliyadooda waxaa sheegtay
daga alamayaasha Al-Shabaab, waxaana loo geystay as kar ka tirsaneyd ciidamada
dowladda Soomaaliya.Al-Shabaab ayaa sheegtay inay Shalay degmada Kaaraan ku
dileen Shariif Muxudiin oo ahaa askari ka tirsanaa ciidanka minishiibiyada ee
dowladda So omaaliya canshuuraha uga uruuriya guryaha, kaas oo dableydii dishay
ay horay u sii qaateen qorigiisii.
Dhanka kale askari ay tilmaameen inuu ka
tirsa naa sirdoonka Soomaaliya ee NISA ayey kooxdani sheegatay inay ku dishay
deega anka Ceelasha Biyaha ee duleed ka magaalada Muqdisho.
Qoraal ka soo baxay Al-Shaba ab waxaa lagu
sheegay in askariga ay ku dileen Ceelasha Biyaha uu ka tirsanaa qeybta
dharcadda ee loo yaqaano ilaalada shacabka.
Laamaha ammaanka dowladda Soomaaliya ay
aan dhankooda wax war ah kasoo saarin dilalkaan.
7aadyadii u dambeeyey waxaa batay
weerarra da tooska ah, dilalka qorsheysan iyo qaraxyada ay fulineyso kooxda
Al-Shabaab, waxayna Dorraad oo u dambeysay qarax ismiidaamin ah ka fulisay
gudaha caasimadda Muqdisho, kaas oo sababay dhimasha da ku dhawaad 10 qof oo
askar u badan iyo dhaawa ca tiro kale
Xukuumadda
Oo Guddi U Magacaawday Horumarinta Afka Soomaaliga
Wasiirka Wasaaradda Waxbarashadda, Hiddaha
iyo Tacliinta Sare Xukuumadda xilgaarsiinta Eng Cabdullahi Abuukar Xaaji
(Cabdullaahi Carab) ayaa Guddi KMG u ah u magacaabay hurumarinta Afka
Soomaaliga.
Wareegto uu soo saaray Wasiir Ca bdullaahi
Ca rab ayaa lagu magacaab ay Guddigaan horuma rinta Afka Soo maaliga oo ka
kooban 27-xubnood, kuwa asi wax ka qaban doona dhibaatooyin ka heysta Afka Soo maaliga.
Sababta keentay magcaabista Gu ddiga ayaa
waxaa lagu sheegay inay tahay ba ahi loo
qabo wax ka qaban doona dhibaat ooyinka Af ka Soomaaliga, isla markaana la
doona yo in lagu ho rumariyo Akadeemiyadd Goboleedka Af-Somaliga.
Wasiir Eng C/hi Abuukar Xaaji, C/hi Carab
ayaa Guddoomiyaha Akadeemiyadda Fanka, Wasiir ku-xigeenka Wasaaradda iyo
Wasiiru dowlaha Waxbar ashada ayaa laga codsaday inay la shaqeeyaan xub naha la
magacaabay.
Hoos
ka Akhriso Magacyada xubnaha Guddiga ee la magacaabay
Gabar Soomaaliyeed oo ku tartamaysa Feerka Ciyaaraha Olombikada
Gabadhan Soomaaliyeed Ramli Cali ayaa Shalay
ku sha acisay Twitter-ka inay u soo baxday Ciyaaraha.
Waa haweeneydii ugu horreysay ee abid Sooma
ali ah oo si xirfadaysan feerka u soo gudubto iyadoo leh rikoor 3-0 ah.
Tartanka Olombikada sanadkan oo dhowaan ka
furmaya dalka Japan ayaa waxaa sidoo kale ka qeyb galaysa Munira Warsame oo
meteleysa qaranka Soomaaliyeed iyagoo ku tartamaysa Taekwondo.
HALKAAN KA AKRISO: WARARKA WARGEYSKA MOGADISHU TIMES DAILYNEWS PEPAR 4- JULY 2021
.