HALKAAN KA AQRISO W.W MOGTIMES EE SAAKAY OO AH 23-DEC-2020
Ururrada Bulshada Rayidka oo bilaabay dhex-dhexaadinta Dowladda &
Musharixiinta
Golaha
Midowga Musharixiinta Madaxweynaha Soomaliya oo uu ka mid yahay ayaa la kulmay
xub no ka socda ururada bulshada rayidka ah oo uu hog aaminayay guddoomiyaha
ururada bulshada rayidka Tahliil Shaatax.
Kulanka
aya waxaa ay uga wada hadleen caqa badaha weli ku hor gudban doorashada 2020 –
2021 iyo sidii xal loogu heli lahaa.
Guddoomiyaha
Midowga Musharixiinta Shariif Sheekh Axmed ayaa sheegay in hogaanka ururada
bulshada rayidka ay Midowga Musharixiinta ka co dsadeen in ay dhex dhexaadin ka
sameeyaan ca qabadaha arimaha doorashooyinka ee taagan,.
Waxaa uu
sheegay Sheekh Shariif in Midowga
Musharixiinta ay soo dhoweynayaan doorka dhex dhexaadinta ee ay qaateen ururada
bulshada rayi dka. Guddoomiyaha ururada bulshada rayidka Tahli il Shaatax ayaa
dhankiisa sheegay in kulankan uu bilow u yahay dhex dhexaadin ay ka galayaan
caqa baha jira iyo arimaha lagu muransan yahay ee gu ddiga doorashooyinka,
isagoo xusay in ay la kulmi doonaan madaxda ugu sarreysa ee dowladda feder aalka
si xal iyo heshiis loo dhan yahay looga gaaro doorashada Soomaaliya 2020 –
2021.
Md.Xasan Sheekh: "Xiisadda Gobolka Gedo Ceeb ayey ku tahay Farmaajo”
Madaxweynihii
hore ee Soomaaliya, Xasan Sh. Maxamuud oo ka qayb-galay Doodsan Forum ayaa ka
hadlay xiisadda siyaasadeed ee ka taagan gob olka Gedo ee dowlad-goboleedka
Jubbaland, taasi oo la xiriiriyay siyaasad xumo arrimaha gudaha ee dalka.
Xasan
Sheekh ayaa sheegay in xiisadaasi aysan wax eed ah ku laheyn madaxda Jubbaland,
hase yeeshee lagu qasbay inay Kenya megan-galaan, ka dib markii ay meesha ka
baxday wax uu ugu yeeray "inay meesha ka baxday Isku haynta iyo isku-isku-wadka
dalka.
Waxa uu
eedeynta u weyn ee xiisada gobolka Gedo dusha u saaray siyaasad xumada arrimaha
gudaha ee dowladda Farmaajo, maa dama uu sheegay inay ku fashilmeen hirgelinta
xasilooni siyaasadeed oo uu wadanku gaaro.
Sidoo
kale waxa isku xir u same yey caqabadaha ka dhalan kara taabba-gelinta
hannaanka dhismaya ee Federaalka Soomaaliya, Qaabka ay u socoto siy aasadda
arri maha gudaha ee Dalka iyo sababaha horseeda in fa ra-gelinta teeda xun ay
ku dhacdo Waddanka, taasi oo uu tusaale u soo qaatay in saraakiishii hoggaa mineysay
ciidanka xoogga dalka ee galay dagaalkii 1977 dhex-maray Soomaaliya iyo
Itoobiya ay u car areen Itoobiya, kaddib markii ay xumaatay siyaasad da
arrimaha guduhu iyada oo taasina horseedday 30 sano oo colaad ah.
"Nin
kasta oo Soomaali ah oo carara oo xudduud da ka gudba oo cid kale oo dibadda ah
megangala ama kaalmo iyo xoog ha u doonta!, qof kale oo Soo maali ah ayuu ka
cararayey isakama caashaqin iska mana jeclaan! Malyanka qof ee Qaxootiga u
tegey Kenya daxiis uma aadan Kenya, Soomaali kale dowlad ha ahaado ama si kale
ha u xoog badnaaee eryaya ayaa xuduudda ka gudbiyey”,
Waxa uu
hoosta ka xariiqay in dhammaan Dowl ad-goboleedyada aysan jirin dowlad-goboleed
aan ay tabasho ka taagneyn dhexdeeda, shaqada mada xda dalka ayuu ku tilmaamay
xallinta tabashadaas, iyaga oo adeegsanaya sida ugu suura-galsan oo aan ahayn xoog
oo ku sheegay in uusan xal u ahayn arrinta gobolka.
"Qof
Soomaali ah Dorraad waa raacdeyn kartaa! Laakiin berri isaga oo intii ka caro
iyo xanaaq badan ayuu kuu imaanayaa oo weliba ay u badan tahay isa ga oo
shisheeye wata, arrinta Gedo Wadahadal in la gu dhammeeyo oo Wada-hadal laga
galo ayaan qa baa, waa gobol katirsan Jubbaland” ayuu yiri
Waxa uu
intaas kusii daray "Dowladda federal-ku inay dhahdo Jubbaland kama tirsana oo
annaga ay aa ka talineynaa suuragal ma aha!, Sababta Maam ulka Jubbland
doorashada ka dheceysa Garbaha areey aanay u maamuli Karin oo DG Galmuudg u
maamuli karto midda ka dheceyso Galkacyo, oo DG KGS u maamuli karto midda ka
dheceysa Baraawe yaa ii sheegi kara sharciga ay arrintaasi dugsan tahay”.
"Dowladdu
waxa ay dumineysaa Dowlad-gobol eed jira o dhisan, waxa ayna ku xumeyneysaan
cil aaqaadkeena dibadda, dowladdu dib ha uga fiirsato madaxweynaha si gaar ah
ayay u sii taabaneysaa, ceeb ayayna ku sii tahay isaga”.
Xiisada
ka taagan gobolka Gedo ayaa qeyb ka ah arrimaha waaweyn ee la rumeysan yahay
inay ka dhaqaaqi laayihiin hanaanka doorashooyinka ee hore loogu heshiiyey
magaalada Muqdisho, iyada oo sidoo kale taagan tahay arrinta guddiyada doora shada
ee lagu muransan-yahay.
Madaxweyne Geelle oo sheegay in uu yahay Musharax
Madaxweynaha
Jabuuti Ismaaciil Cumar Geelle ayaa shaaciyey inuu ka qayb geli doono
dooarshada madaxtinnio ee dalkaasi ka dhacaysa bisha April ee 2021.
Madaxweyne
Geella ayaa markii ugu horreysay xilka loo doortay 9-kii April 1999-kii, wa xaana
uu kursi ga ku fadhiyaa in ka ba dan 20 sano.
Tan iyo
xilligaas wixii ka dambeeyay wuxuu ahaa Madaxweynaha dalka Jab uuti, waxaana uu
guuleystay dhowr doorasho oo sha cabku codeeyeen. Mucaaradka dalka Jabuuti ayaa horay ugu
eedeeyeen Madaxweynaha dalka Jabuuti in uu ku shubtay doorashada dalka Jabuuti.
Maxay tahay shuruudda ay Soomaaliya ku xirtay inay la heshiiso Kenya?
Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Soomaaliya, Maxamed
Cabdirisaaq Maxamuud Abuubakar, ayaa sharraxaad ka bixiyay wixii ay kala soo
kulmeen shirkii IGAD, isagoo sheegay in laga hadlay
Hoogaamiyeyaasha
urur gobol eedka IGAD ayaa magaalada Jabuuti Isniintii ku yeeshay kulamo gooni
gooni ah oo ay arrimo badan ku falanqeey een.Shir jaraa’id oo uu wasiirka Arrim
aha Dibadda ee xukuumadda R/Wasaare Roo ble ku qabtay M/Muqdisho ayuu
warfidiyeenka ugu shee gay in madaxdii urur goboleedka ee IGAD ay Soo maaliya
ku cadaadiyeen in ay oggolaato soo afjar idda khilaafka kala dhaxeeya Kenya, oo
waliba lagu dhammeeyo IGAD gudaheeda.
"Dowladda
Soomaaliya aad iyo aad ayey ugu di yaar garowday shirkan, waxayna diyaar u
ahayd in eedeymaha ay usoo jeedisay Kenya ay kusoo ban dhigto, kagana hadasho
shirkaas. Hase yeeshee, madaxdii IGAD ee halkaas joogtay waxay aad cad aadis
noogu saareen in arrinkan uu noqdo mid lagu xalliyo IGAD dhexdeeda, tallaabada
ugu horreysana ay tahay in xaaladda la dajiyo,” ayuu yidhi.
Laakiin
wuxuu wasiirka sheegay in dhankooda ay shuruud ku xireen aqbalidda dalabka ku
aaddan in xiisadda la dajiyo. "Soomaaliya way oggolaaday dib u dajinta
xiisadda, laakiin waxaan ku xirnay shuruud ah in guddi loo saaro arrimaha ay
Soomaaliya ka tab aneysay. Arrimahaas qaarkood waan idinkala hadli karnaa
qaarna waan ka gaabsan doonnaa – maad aama ay howshaasi wali socota – tan ugu
culus ugu na degdegta badan waxay ahayd mid ku saabsan jabhadda lagu soo
abaabulay Kenya, sida aan anna gu qabno, oo xuduudda dhinaceeda kale ku abaabu lan,
taasoo IGAD ay go’aan ku gaartay in guddi xaqiiqo raadin ah loo saaro.”
"Arrimaha
kale ee ay Soomaaliya tabaneyso waa waxyaabo lagu xallin karo hadba sida ay u
kala weyn yihii, nidaam diblomaasiyadeedna loo mari doono.” Ilaa hadda ma
jiraan warar xaqiijinaya in "ja bhad laga abaabulay Kenya” ay ku sugan tahay
xad ka u dhow Soomaaliya, dowladda Kenyana ma aysan qirin arrintaas.
Waxaa
la filayaa in shir kale oo ay isgu imaada an dalalka IGAD laga sameeyo isku
dayo la xiriira soo afjaridda xiisadda u dhaxeysa Muqdisho iyo Nairobi. Soomaaliya
ayaa 15-kii bishan December ku dhawaaqday inay xiriirkii diblamaasiyadeed gabi
ahaanba u jartay Kenya ka dib markii ay cirka isku shareertay xiisadda labada
dal ee dariska ah u dha xeeyso oo muddo dheer soo taagnayd.
Khilaafka
labada waddan ee soo jiitamayay wux uu ugu horreyn kasoo billowday muran dhanka
bad da ah oo u dhaxeeya labada dal islamarkana ay imi nka kiiskiisa gacanta ku
hayso maxkamadda caal amiga ah ee Caddaaladda, oo magaceeda loo soo gaabiyo ICJ
.
Muranka
Kenya iyo Soomaaliya ee xadka badda waxaa uu haatan socdaa ku dhawaad 10 sano,
wuxuuna ku saleysan yahay sida loo cabirayo xadka badweynta Hindiya ee labada
dhinac.
Xigasho:BBCSomali
Madaxweyne Qoor Qoor:” Waa in loo midoo bo la dagaalanka Al-Shabaab”
"in la cadeeyo timaalamaha xagjiriri inta
argagixisada waxaan ka rabnaa culimadda inay xoojiyaan maada ama ay kooxahaan
ka been sheegayaan diinteyna subaan oo ay ku baneysteen dilka dadka rayidka
ayuu yiri madaxwey ne qoor qoor.
Sidoo
kale madaxweynaha Galmudug Axmed Ca bdi kaariye Qoor qoor waxa uu bulshada ugu
baa qay inay umidoobaan la daagalanka argagxisada si looga dulqaado
dhibaatooyinka ay ku hayaan guud ahaan dalka.
" Waa inay bulshada umidoobaan la dagaalanka
argagixisada si aan uga adkaanno cadawga baneys tay dhibaateynta dadka shacabka
ayuu hadalkiisa ku daray madaxweyne qoor qoor. Hadalkaan ayuu madaxweyne qoor
qoor ka sheegay munaadabada calmo saarka
duqa degmada Galkacyo isagoo ka falcelinayay weerarkii lagu dilay saraakiil ka
tirsan ciidamada qalabka sida ee 18-kii bishaan ka dhacay magaalada Galkacyo.
Guddi Ka Tirsan Golaha Shacabka Barlamaan ka Oo Su’aalo Weydiiyay
Wasiirro
Guddiga
Maaliyadda, Miisaaniyadda, Qorshaynta iyo La-xisaabtanka Hay’adaha Dowladda ee
G/Sh/B/FS ayaa kulan la qaatay Wasiirada Maaliya dda iyo Wasaaradda Diinta iyo
Aw-qaafta.
Kulanka oo ka dhacay Xarunta Villa Hargeysa ee
Muqdisho ayaa waxaa uu Ajendihiisu ahaa in Gudd ia La-xisaabtanka Hay’adaha
Dowladda ay su’aalo kala duwan weydiiyaan Wasiir Cabdiraxmaan Duca ale Beyle
iyo Maxamuud Macallin Yaxye.
Kulanka
waxaa shir guddoominaayey Ku-simaha G/G/Maaliyadda JFS, ahna guddoomiye
ku-xigeen ka Guddiga Xildhibaan Aamina Sheekh Cusmaan, isla markaana waxaa ka
soo qeyb galay inta badan xubnaha Guddiyada.
Soomaali ku geriyootay doon ku degtay xeebaha Giriiga
Qof.haween
ah ayaa baddu liqday laba kalena waa laga soo badbaadiyay jasiiradda Lesbos ee
Giri iga jimcihii, kadib markii ay ka dhaceen dooni ay saa rnaay een dadkaasi oo muhaajiriin ahaa. Warbaahin ta
ayaa shaa cisay in Doontaasi ay saarnaa yeen 24 ruux oo isugu jira Rag iyo dumar Soomaali ah, isla markaana Doonta oo
lagaa lahaa dalka tur kiga ay dalkaasi kasoo qaaday. Mareegka internet-ka ee infomigrants.net
oo soo xiganeysay Mas’uuliyiin ka tirsan dowladda Giriiga ayaa waxaa ay sheegtay
in lagu raad joogo muqali siintii dadka tahriibinayay iyo naaquudayaashii
doonta.
Dhowr saacadood markii ay raadinayeen, dooma ha
roonda da iyo diyaarad helikobtar ah ayaa helay laba haween ah oo ku jira
biyaha iyo maydka mid 3aad, sida uu sheegay Sarkaal u hadlay Ciida mada ilaaliyaha xeebaha e dowladda Giriiga.
Muhaajiriinta
qaarkood ayaa sheegay inay ka yim aadeen
Soomaaliya kana soo talaabeen xeebta u dhow Turkiga, waxana weli jira
baadi-goob lagu ha ayo dad kale oo doonta saarnaa basle maqan.
Jasiiradda
Giriigga ee Lesbos waa mid ka mid ah meelaha ugu waaweyn ee ay degaan
muhaajiriinta ku sugan xadka koonfur-bari ee qaarada Yurub, Hay ’adda qaxootiga
ee Q/Midoobay ee UNHCR ayaa muujisay walaaca ay ka qabo dhac dadaan.
Saraakiil ka tirsan Al-Shabaab oo u gacan galay DFSoomaaliya.
Jan.Maxamed
Sheekh Cabdullahi waxa uu she egay in magacyada Saraakiisha kale ee howlgalka
lagu soo qabtay ay dib shacabka Soomaaliya ugu soo bandhigi doonaan CDFS ayaa maalmihii la soo dhaafay waxaa ay
howlgallo kala duwan ka wa deen degaano iyo degmooyin ka tirsa Gobolada Sha bee
llaha hoose iyo bay, iyada oo saraakiisha Ciid ama da ay sheegeen in
howlgallada looga hortagayo weerarada Al-Shabaab.
C/qaadir Siidii oo ka hadlay dagaalkii Magaalada Marka
Md.C/dir
Maxamed Nuur (Siidii), Gudoomiyaha Maamulka G/ Sh/Hoose ayaa ka hadl ay dagaal
xoo gan oo Habeen hore ka dhacay M/Marka. Dagaalka ayaa u dhaxeeyay Ciidanka
Xoogga Dalka iyo kuwa Na bad Suggida, ka dib markii la sheegay in Nabad Suggida
ka carootay nin ay hal habeen ka hor Ciidanka Xoogga Dalka ku xireen
magaaladaasi.
Gudoomiyaha Maamulka G/Sh/Hoose ayaa dhacda daasi ku
tilmaamay mid fool xun, isagoo intaa ku daray inaanay ahayn mid ugub ku ah
magaalada.
"Dhacdadii
Habeen hore Marka ka dhacday arrin fool xun ayay ahayd, wax laga naxana way
ahayd, waa dhac do runtii aan ugub ahayn. Ciidamada Qalabka Sida qaybahooda
kala duwan ayaa isku dhacay, waa Ciidamada Militariga iyo Nabad Suggida.” Ayuu
yiri Gudoomiyaha. Gudoomiyaha ayaa
Warbaahinta u sheegay in 2da ciidan la kala dhexgalay, xaaladda magaala dana ay
Dorraad tahay mid degan.Gudoomiyaha ay aa tilmaamay laba askari ku dhimatay
dagaalkaasi, 3kalana ay ku dhaawacantay, iyadoo askarta dhimatay lagu
wareejiyay Hay’adda Dembi Baarista ee CID, halka kuwa dhaawaca ahna iminka lagu
dabiibayo Magaalada Muqdisho.
C/dir
Siidii ayaa sidoo kale qiray in ay jiraan tiro rayid ahi oo ku dhaawacmay
dagaalkaasi, inkastoo uu ka gaabsaday tiradooda rasmiga ah.Wararka laga helayo
Magaalada Marka ayaa sheegaya in illaa lix qof oo rayid ah ay ku dhaawacantay
dagaa lkaasi, ka dib markii qaarkood ay rasaasta ugu tagtay guryahooda.
Sidoo
kale waxaa ay wararku sheegayan in tirada askarta ku dhimatay dagaalkaasi, ay
ka badan tahay inta uu sheegaya Gudoomiye Siidii.
Dhanka
kale Siidii ayaa sheegay in Taliye-yaasha Ciidamada lagu amray in ay baaritaan
ku sameeyan ciddii ka masuulka ahayd dagaalka ka dhacay mag aaladaasi, si dib
dambe aanay askartu ugu wada dagaalamin halkaasi. Iska horimaadyada u dhaxee ya
CDS ayaa ku soo noqoqday M/ Marka, tiiyoo aad arki karta sida ay u saameynayso
dadka deegaanka.
Qiimaha Tikidhada Duulimaadyada Dalka Gud ihi isa oo laga Cabsi qabo
inuu sare u kaco
Warar xog
ogaal ah oo laga soo xigtay shirka daha duulimaadyada Soomaaliya ee ka howlgala
dalka gudihiisa ayaa waxay sheegayaan in shirka dihii laga soo kireysan jiray
diyaaradaha ka shaqe eya dalka Soomaaliya gudihiisa ee fadhigooda ya hay Kenya
ay go’aansadeen inay kordhiyaan sicirka qiimaha looga soo kiraysan jiray
diyaaradaha.
Sidoo kale
waxaa la sheegayaa inay jiraan Gan acsato qaar doonaya inay faa’iidaystaan
xiisadda siyaasadeed ee ka dhex aloosantay Soomaaliya iyo Kenya, kuwaas oo
qorsheeyay inay ka sameeyaan faa’iido deg deg ah.
Khubarada
arrimaha duulimaadyada diyaarada ha isaga goosha dalka Soomaaliya gudihiisa
ayaa ka digaya qiima kordhinta cusub, iyagoo sheegay, in ay sababayso in
diyaarado badan ay suuqa ka ba xaan, dadkuna ay u bedelan doonaan inay baabuur
isaga gooshaan isku socodka dalka gudihiisa, inkastoo sababo ammaan ay jirto.
Qiimaha
hadda ee duulimaadyada dalka gudihiisa la isaga goosho ayaa ah $120 doolar inta
badan gobolada dalka, iyadoo halka ugu fogna qiim uhu yahay sida Garoowe $160,
Doolow iyo Dhoob layna uu gaarayo $150 ilaa $160 doolar.
Waxaa hadda dalka Soomaaliya gudihiisa duulim aadyo
ka sameeya maalin kasta ugu yaraan 7 diya aradood oo ganacsato Soomaaliyeed ay
ka soo kir aysteen dalka Kenya, kuwaasoo ruqsad ka heysta Hey’adda
duulimaadyada Soomaaliya.
3da
shirkadood ee ugu waawayn ee laga soo kiraysto diyaaradaha, ayaa kala ah
Jetways, Paf, iyo Silver Stone, kuwaasoo iyagana ruqsad ka haysta
Soomaaliya.Xaaladdan ayaa waxa ay ku soo bee gantay xilli ay dalka soomaaliya
ka jirto Dhaqaalo xu mi ka dhalatay xanuunka Coronavirus, si gaar ahna u
saamaysay ganacsiga la xiriira isku
socodka duulimaadyada dalka gudihiisa.
Amar Lagu Soo Rogay Laamaha Amniga Magaalada Dhuusamareeb
Magaalada
Dhuusamareeb ee Caasimadda Gal mudug ayaa waxaa lagu qabtay shir looga hadl aayay
amniga Caasimadda, waxaana kulankaas shir guddoomiyay Madaxweyne ku-xigeenka
Maa mulka Cali Daahir Ciid.
Kulanka
ayaa intii uu socday ayaa waxaa diirada lagu saaray howlaha sugida amniga
Dhuusamare eb, xaaladda guud ee deegaanada Maamulka iyo sidii loo dardar-gelin
lahaa amniga, si looga hortego falal amni darro.
Madaxweyne
ku-xigeenka Galmudug Cali Daahir Ciid ayaa amar kusoo rogay Ciidamada kala
duwan ee ka hawlagala Caasimadda maamulka, wuxuuna sheegay in muhiim ay tahay
in la fuliyo amarkaas.
Cali Daahir ayaa Ciidanka ku amray in Askari dhar cad
ah oo xogo sirdoon looga baahan yahay uusan gudaha Magaalada ku dhex qaadan
kari qori iyo in Ciidanka amniga aysan
saameyn karin falal lagu dhibaateynayo shacabka sida in rasaas lagu rido
shacabka.
Ciidamada amniga Puntland oo gacanta ku dhigay rasaas badan iyo qaraxyo
HALKAAN KA AQRISO W.W MOGTIMES EE SAAKAY OO AH 23-DEC-2020
.