
WAA WARARKA WARGEYSKA MOGADISHU TIMES DAILY NEWS PAPER EE MAANTA OO AH axad 1-da Novembar 2015-KA
BAYAAN: TILMAAMAHA HAB RAACA DOORASHADA LOO MARAYO EE SANADKA 2016
Q/2aad
Wuxuu warbixin joogta ah oo waqtiyaysan ka keenayaa geeddi socodka una soo gudbina yaa Madasha. Wuxuu Madasha u soo diyaa rinayaa sidii lagu ansaxin lahaa
Tilmaamaha Habraaca Fududeynta (Facilitation Guide).
Wuxuu raadinayaa dhaqaalihii/kharashkii lagu hirgelin lahaa Qorshe Hawleedka. Wuxuu wa datashi toos ah la yeelanayaa dhamman dad ka ay arrintu khuseyso ee jooga gobol walba, si loo hormariyo la xiriirka dadweynaha iyo sharcinimada Madasha Wadatashiga Qaran ka. ?
Guddiga Taageerada Farsamo (TST)? Guddi ga Taageerada Farsamo (Technichal Support Team) oo ay garwadeen ka tahay Wasaarad da Arrimaha Gudaha iyo Federaalka waxay mas’uuliyad ka saarantahay laba arrimood oo kala ah; a) taageeridda Madasha Wadatash iga Qaranka (MWQ) iyo Guddi Hawleedka (Ta sk Force), b) wuxuuna xaqiijinayaa arrimaha farsamo ee la xiriira Madasha Wadatashiga Qaranka iyo sidii lagu hirgelin lahaa arrimaha as. Guddigan wuxuu ahaanayaa midka ugu weyn ee talo ? farsamo siiya Guddi Hawleed ka Madasha Wadatashiga Qaranka, wuxuuna hagid farsamo iyo talo siyaasadeed u fidina yaa Guddi Hawleedka, haddii uu soo codsado, wuxuu soo saarayaa warbixino, qoraallo hor dhac ah, wuxuuna bixinayaa taageero la xir iirta sidii loo habayn lahaa Tilmaamaha Habr aaca Fududeynta. Guddiga Taageerada Fars amo (GTF) wuxuu ka qaybqaadanayaa dood aha siyaasadeed iyo wadahadalka guud ee dadweynaha ee la xiriira geeddi socodka door ashada sannadka 2016.
Guddiga Taageerada Farsamo (GTF) wu xuu kaloo Madasha u fududeynaya xiriirka ay la yeelanayso Dowlad Goboleedyada. Wuxuu diyaarinayaa barnaamijyada lagu la xiriiro da dweynaha iyo istiraatijiyadda isgaarsiinta. Gud diga Taageerada Farsamo (GTF) wuxuu ka ko oban yahay hawlwadeenno ka socda Wasaa radda Arrimaha Gudaha iyo Federaalka, Xaf iiska Madaxweynaha, Xafiiska Ra’iisal Wasaar aha, labo xildhibaan oo ka socda Barlama anka iyo wakiillo ka socda Dowlad Goboleed yada Xubnaha ka ah Dowladda Federaalka (hal wakiil midkiiba) iyo koox xeeldheerayaal ah oo ka kooban la taliyeyaal farsamo iyo la taliyaal kale oo ka imanaya Qaramada Mid oobay kuwaas oo ahna khubaro iyo fudud eeyeyaal.
Doorka iyo mas’uuliyadda Guddiga (TST)
Wuxuu xaqiijinayaa habsami u socodka hog aanka guud ee farsamo iyo maareynta dhanka farsamo iyo sidii lagu hirgelin lahaa hawlaha geeddi socodka wadatashiga.Wuxuu la ta shanayaa dhammaan daneeyeyaasha ay arr intu khuseyso si loo ogaado danahooda, rabi taankooda/kartidooda ku aaddan ka qaybgal kooda, si uu talo u siiyo Guddi Hawleedka (GH) iyo Madasha Wadatashiga Qaranka (MWQ).
Wuxuu maareynayaa guddiyada farsamo, xirfadlayaasha, iyo hawlwadeenada maam ulka. Wuxuu diyaarinayaa barnaamijyo iyo qorshe hawleedyo, wuxuu go’aaminayaa hawl aha loo baahan yahay, wuxuu sheegayaa arr imaha mudnaanta leh, wuxuuna xaqiijinayaa hirgelinta barnaamijka.
Wuxuu la yeelanayaa xiriir shaqo oo joogta ah xogtana la wadaagayaa Guddi Hawleedka Madasha Watashiga Qaran.
Wuxuu xaqiijinayaa sidii taageero siyaasade ed iyo mid maaliyadeedba loogu heli lahaa in geeddi socdka wadatashiga laga hirgeliyo dhammaan gobollada dalka, wuxuuna xaqiiji nayaa in ka qaybgalka geeddi socodka uu ah aado mid loo dhan yahay oo habboon.
Wuxuu shir u diyaarinayaa xubnaha Guddi Hawleedka Madasha Wadatashiga Qaranka si ay ugu heshiiyaan mowduucyada/arrimaha la ga doodayo iyo ajendaha geeddi socodka wad atashiga, wuxuuna fududeynayaa doodaha shirka.
Wuxuu faahfaahinayaa Qorshe Hawleed ka,wuxuuna guddiyada shaqeynaya ku kaal meynayaa sidii ay xog uga heli lahaayeen mowduucyada qaarkood (waxay raadinayaan taageerada deeq bixiyeyaasha iyo dowladda si loo helo kaalmo farsamo marka loo baah do).
Wuxuu xaqiijinayaa in geeddi socodka wadatashiga uu u socdo sidii loo qorsheeyay, wuxuuna xogta u gudbinayaa wixii fikrado ah oo uu soo ururiyo Guddi Hawleedka Madasha Wadatashiga Qaranka.
Wuxuu diyaarinayaa warbixino ku saabsan ho rmarka la gaaray toddobaad walba, wuxuuna u gudbinayaa Guddi Hawleedka Madasha Wa datashiga Qaranka iyo daneeyeyaasha kale ee ay arrintu khuseyso (sida
Deeqbixiyeyaasha iyo saaxiibada dhiggooda ah), iyo wixii kale oo warbixin
ah ee loo baahdo sida warbixinta la siiyo warb aahinta.
Wuxuu qorayaa maqaallo iyo hadallo la je ediyo iyo khudbado, wuxuuna u ?qorayaa Gu ddi Hawleedka iyo Madasha Wadatashiga Qa ranka si dadweynaha loogu wargeliyo wixii ho rumar ah ee laga gaaray geeddi socodka wad tashiga. Wuxuu xaqiijinayaa sidii dhaqaale lo ogu heli lahaa xoghaynta iyo guud ahaan geeddi socodka wadatashiga.
Wuxuu diyaarinayaa qorshe ku aaddan sidii kaalmo saad iyo farsamo loo heli lahaa.
Wuxuu maamulayaa dhaqaalaha/kharashka ku baxaya, wuxuuna mas’uul ka yahay sidii lagu heli lahaa isla xisaabtan, daahfurnaan iyo wax qabadka shaqaalaha maamulka iyo barn aamijkaba ?CUTUBKA SADDEXAAD:? Geed di socodka wadatashiga iyo hababka kala ge ddisan ee doorashada: ?Tilmaamahan Habra aca Fududeynta (Facilitation Guide) ma aha mid soo wada koobaya ama qeexaya wixii ha bab doorasho iyo fikrado ah ee ilaa hadda la soo gudbiyay. Laakiinse, waxuu soo ban dhig ayaa afar nooc oo kala duwan oo lagu yagleeli karo Ergada Doorasha (Electoral College) (magacaabid ama soo xulid), ergadaas oo iyaduna dooran doonta Barlamaanka Federa alka.
Hababka doorasho ee kala geddisan ayaa looga doodi doonaa Madasha Wadatashiga Qaranka iyo wadatashiyada gobollada. ? Iya da oo la raacayo natiijada ka soo baxda wada tashiyada iyo doodaha aan soo sheegnay, ay aa waxaa la soo diyaarin doonaa tusaalooyin doorasho oo qeexan, si loogu go’aamiyo Ma dasha Wadatashiga Qaranka iyo sidii lagu hirgelin lahaa, iyada oo lagu saleynayo dooda ha billowga ah iyo wadatashida gobollada.
Afarta siyaabo:
Waxaa la sameyn karaa Ergo Doorasho Qa ran (National Electoral College) oo kala leh afar heer: heer qaran, heer dowlad goboleed (oo ka mid ah Dowladda Federaalka ha ahaa daan kuwa hadda jira ama kuwa sameysmi do ona), ama heer degmo (92 degmo ee jiray 1991) ama hab beeleed, kuwaas oo kala ah sida soo socota:
o Ergo doorasho oo ka kooban dalka oo dhan:
o Waxaa la sameynayaa Ergada Doorasha (Electoral College) oo ka kooban dalka oo dhan si ay u doortaan 275 xildhibaan. Nidaam ka caynkan oo kale ah wuxuu keeni karaa in la dhiso axsaab siyaasadeed oo heer qaran ah iyada oo la raacayo nidaamka matelaadda u dhiganta ee uu xisbi kasta barlamaanka ku yeesho tiro xildhibaano ah oo u dhiganta coda dka uu doorashada ka helo. Ergo doorasho oo heer dowlad goboleed ah:
Dowlad goboleed kasta oo xubin ka ah Do wladda Federaalka, ha ahaadeen kuwa hadda jira ama kuwa sameysmi doona, waxay sam eyn doontaa ergo doorasho oo dooran doona xildhibaanada baarlamaanka oo metelaya dowlad gobeleedkooda.
o Ergo doorasho oo heer degmo ah:?Degmo walba oo ka mid ah 92dii degmo ee jirtay sa nnadkii 1991 ayaa sameynaysa
ergo doorasho oo dooranaysa xildhibaana da baarlamaanka u metelaya degmadooda (tusaale ahaan, degmo walba waxay dooran aysaa 3 Xildhibaan, taas oo wadarta xildhiba anada baarlamaanka ka dhigaysa 276).
o Ergo doorasho oo beel ku saleysan:
Waxaa la sameynayaa ergo doorasho oo beel ku dhisan (tani waxay la mid tahay sidii wax lagu soo xulay sannadkii 2012 oo 135 od ey dhaqameed ay soo xuleen xildhibaanada) laakiin tiro intaas ka ballaaran oo beelaha me telaya ayaa soo xulaya xildhibaanada metelay a beelahooda.
LIFAAQ:
Qaabka ay u dhacayaan Wadatashiyadda Heerka Dawlad Goboleed.
Wadatashiyadda Heerka Dawlad Goboleed
Shirarka Wadashiyada heerka Dawlad Gobo leedyada jira iyo Maamuladda ku meel gaarka ah wuxuu u dhacayaa xili isku mid ah, wuxuu na soconayaa mudo labo maalmood ah, wax ayna ka dhacayaan Puntland, Jubbaland, Ko onfur Galbeed, Galmudug, iyo Mogadishu.
Gudiga Hawlfulinta (Task Force) ayaa qabana ya wadatashiyadda Dawlad Goboleedyadda, taasoo ay ka qaybqaadanayaa Baaralamaan ka Dawlad/ Maamul Goboleedka, Odayaasha Dhaqanka, Bulshadda Rayadka ah, Hogaam iyayaasha Dhaqanka, Ganacsatadda, Hawe enka iyo Dhalinyaradda.
Shirarka waxaa furaya Madaxweynayaa sha Dawlad/Maamul Goboleedyadda, waxay na ka koobnaan doonaan sedex fadhi oo labo maalin qaadanaya.
Kulanka Koowaad (90 daqiiqo)
Hadalka Madaxweynaha (10 daqiiqo)?–Had alka Afhayeenka Baarlamaanka Dawlad/ Maa mul Goboleedka (5 daqiiqo) –Hadalka Hogga amiyaha Dhaqanka Dawlad/Maamu Goboleed ka (5daqiiqo) –Hadalka Wakiilka Ganacstadda (5 daqiiqo)?–Hadalka Wakiilka Bulshadda Ray adka ah (5 daqiiqo)?–Hadalka Wakiilka Hawe enka (5 daqiiqo)?–Hadalka Wakiilka Dhalinya radda (5 daqiiqo)
— Horudhac kooban oo uu Ra’iisuwasaaraha ama Wasiirka wakiilka ka ah uga ah Gudiga Hawlfulinta (Task Force) soo jeediyo taasoo la xariirta qaababka (Models) doorasho ee la kal a dooranayo iyo hab raaca dooda (30 daqiiqo)
Kulanka Labaad (soo koobid wixii dhacay maalintii hore) (180 Daqiiqo)
Dood Kooxeed: kasoo qaybgalayaasha wa xaa loo qaybin doonaa kooxo (groups) si ay mid mid uga doodaan qaababka (models) iya goo taxaya faa’iidooyinka iyo ciladaha uu qa ab (model) kasta leeyahay.
Waa in la iskugu dhafaa xubnaha Dood Ko oxeedka qayabaha kala duwan oo ay kasoo qaybgalayaashu ka kooban yihiin.
Koox kasta waa in uu horkacaa ruux fudud
Ee Bogga 5aad
MAXAA LAGU XUSUUSTAA GUDDOMIYIHII HORE EE GOBOLKA BANAADIR
MR. MUUNGAAB ?
S/Guuto. Xasan Maxamed Xuseen (Muu ngaab) waxaa uu Madaxweynaha JFS u mag acaabay xilka guddomiyaha G/Banaadir ahan Duqa Caasimadda Muqdisho 27 dii bishii Fe baraayo, 2014. Xilkaasi siyaasadeed ka hor waxaa dadka soomaaliyeed ku xasuustaan in uu guddomiye ka soo noqoday Maxkamadda Ciimanka Qalabka Sida ee Soomaaliya labade eda Darajo ee (Koowaad iyo Labaad) halkaa soo soomaalida ku xasuusato isbadlakii uu ka sameeyay dhanka asluubta ciidanka Qalabka sida iyo cadaalad marsiinta dinbiilayaasha ku xadgudba nafta iyo maalka shacabka soomaal iyeed ee ka mid ahaa Ciidanka Xooga Dalka Soomaaliyeed.
Magacaabistiisii xilka Guddomiyaha G/Bana dir Ahna Duqa Muqdisho waxaa si aad ah u soo dhaweeyay qeeybaha kala duwan ee Bu lshada ku dhaqan wadanka gudahiisa iyo dba diisa iyo sidoo kale siyaasiyiin caan ka ah wad anka soomaaliya iyadoo Munaasabado waa wayn ay ka dhaceen wadanka gudahiisa iyo dibadiisa kuwaasoo lagu soo dhaweeynayay magacaabistiisa waxa ayna dadka soomaali yeed aaminsanaayeen kartidiisa shaqsiyade ed iyo go’aanadiisi ku saleesnaa sharicga ee aan lahayn xigto iyo nin jeclaysi.
Dadka taxliiliya siyaasadda ayaa sheegayay xiligaasi in Guddomiye Muungaab ay horyaale en caqabado dhoowr ah kuwaasoo u baahan qorshe iyo taageero xoogan uu ka helo Dowl adda Dhaxe ee Soomaaliya. Caqabadahaan ayaa lagu soo koobay afar qodob oo kala ah aa:
Dib u hagaajinta Maamulka G/Banaadir gaar ahaan maamulada Degmooyinka xiligaas oo ay ka talinayeen maamulo u abaabulnaa hanaan ku salaysan Qabiil iyo awood hubeed oo u muuqatay hogaamiye kooxeednimo ama qabqable dagaal
Wax ka qabashada amaanka magaalada Muqdisho oo ka mid ahayd sababaha uu ma daxweyne Xasan sheikh u magacaabay Gud domiye Muungaab
Suuragalinimada in si toos ah loo hees keeno Ciidanka Booliska iyo Nabad sugiidda heer G/Banaadir kuwaasoo toos uga amarqaato isaga.
Ku garabsiinta maamulkiisa wax walbo ee fudeedeeya ah sida maaliyada iyo siyaasad oo ka timaada Dowladda Dhaxe ee Soom aaliya
Qodobaadaasi ayaa ahaa arrimihii la saad aaliyay ee ahaa wax yaabaha xiligaasi horta agnaa kuwaasoo xadidi kara qorshayaashiisa siyaasadeed ee maamulkiisa cusub. Wax ya abihii kaga suuragalay ka gudbista caqabada haasi la saadaalshay waxaan ku xusi doonaa qeeybaha danbe ee qoraalkayga marka aan ka hadlaayo wax yaabahii u qabsoomay iyo ca abadihii ka hor yimid mudadii uuxilka haa yay. Dadka magaaalada Muqdisho siyaasad ah aan waa bulsho qibrado badan u leh isbadal maamuleed oo aan mudo dheer u dhaxayn ku waasoo kolba lagu soo xusho rabitaano siy aasadeed iyo danooyin kale oo gaar ah. Balse bulshada xamar wali ma aysan yeelan xuqu uqda siyaasadeed ee ah in ay iyagu soo doort aan oo ayna xushaan shaqsiga ay u arkaan in uu horumar dhan walba ah gaarsiin karo taas oo ah xuquuq siyaasadeed oo ka maqan bu lsho weynta caasimadda Muqdisho.
WAA WARARKA WARGEYSKA MOGADISHU TIMES DAILY NEWS PAPER EE MAANTA OO AH axad 1-da Novembar 2015-KA
WAA WARARKA WARGEYSKA MOGADISHU TIMES DAILY NEWS PAPER EE MAANTA OO AH axad 1-da Novembar 2015-KA