HALKAAN KA AKHRISO WAA WARARKA WARGEYSKA M.TIMES DAILY NEWSPAPAER EE MAANTA OO AH AXAD 28-KA AGOOSTO 2022-KA

0
Sunday August 28, 2022 - 08:46:45 in Wararka by
  • Visits: 464
  • (Rating 0.0/5 Stars) Total Votes: 0
  • 0 0
  • Share via Social Media

    HALKAAN KA AKHRISO WAA WARARKA WARGEYSKA M.TIMES DAILY NEWSPAPAER EE MAANTA OO AH AXAD 28-KA AGOOSTO 2022-KA

    ...

    Share on Twitter Share on facebook Share on Digg Share on Stumbleupon Share on Delicious Share on Google Plus

...

Puntland iyo Villa Somalia oo war ka soo saaray kulamadii Garowe

Kulan casho sharaf ah ayaa Habeen hore mad axtooy ada maamulka Puntland loogu sameeyey wafdiga Madaxweyne Xas an Sheekh oo ha been kii sedax aas ku hoyanaya Gar owe.

Qoraal ay soo saareen Villa Somalia iyo madaxto oy ada Puntland ayaa lagu sha aciyey xafladaan casho sharafta ah, mana jirto faa hfaahin kale oo Puntland ay ka bixisay wadahadall adii socday.

Ugu horeyn qoraalka Villa Somalia ayaa lagu shaaciyey in Madaxweyne Xasan Sheekh uu kula mmo miro-dhal ah la qaatay Saddaxdii maalmood ee la soo dhaafay, Madaxweynaha Puntland Siciid Ca bdullaahi Deni iyo ku xigeenkiisa Axmed Karaash, waxa ayna lafa gureen duruufaha ku xeeran dalkee nna, xoojinta wada-shaqeynta hay’adaha dowladda ee heer federaal iyo heer dowlad-goboleed, dardar-gelinta dagaalka ka dhanka ah argagixisada iyo xa qiijinta Soomaali heshiis ah, dunidana heshiis la ah.

"Sidoo kale, Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamu ud ayaa mudnaanta siinaya latashiyada bulshada Puntland, gaar ahaan waxgaradka, isimada, ganac satada, dhallinyarada, haweenka iyo culimada, si uu u dhageysto talada iyo doorkooda horumarineed ee ku aaddan adkaynta dowladnimada,” ayaa lagu yiri qoraalka.

Warkaan ay soo saartay Villa Somalia ayaa inta as ku sii daraya, "Kulankan maamuuska ah waxaa Madaxweynaha ku weheliyey, Wasiirka Arrimaha Dibadda iyo Iskaashiga Caalamiga Mudane Abshir Cumar Huruuse, Wasiiru-dowlaha Madaxtooyada Qa ranka Mudane Abshir Maxamed Axmed (Bukhaari), Lataliyaasha Madaxweynaha ee Arrimaha, Feder aalka Md.Axmed Cabbaas Axmed, Dastuurka Md.Cabduraxmaan C/hi Baadiyow, Lataliyaha R/W asaaraha XFS ee Arrimaha Dib u heshiisiinta Md. Cali Cabdi Awaare iyo Agaasime Ku-xigeenka Mada xtooyada Md. Maxamed Amiin Sh. Cusmaan.”

Dhinaca kale qoraal ay Puntland ka soo saartay kulan Habeen hore ayaa lagu yiri, "Madaxweynaha D/ Puntl and Md.Siciid C/hi Deni, ayaa Habeen hore kulan Casho Sharaf ah ugu sameeyay xarunta Madaxtooyada, Madaxweynaha JFS Md.Xasan Sh. & Wafdiga la so cda. Kulanka waxaa ka qeybgalay Madaxweyne Ku-xigeenka D/Puntland Md.Axmed Cilmi Cismaan Ka raash, Ku-simaha G/G/akiillada D/Puntland Ahna G/Ku-xigeenka 2aad ee G/Wakiillada Md.Ismaaciil Maxamed Warsame, Wasiirka Arrimaha Dibadda ee DFS Md.Abshir Cumar Huruuse, Xubno ka mid ah Goleyaasha DFS, Goleyaasha D/Puntland iyo sar aakiil ka tirsan labada Madaxtooyo Puntland iyo Soo maaliya.”

Ra’iisul Wasaare Xamse iyo Wasiirka Arrimaha Dibedda ee Japan oo ka wada hadlay xoojinta xiriirka labada dal

R/Wasaaraha X/F/Soomaaliya Md.Xamse Cabdi Barre ayaa Habeen ho re wa xa uu kulan doceed kula yee shay magaalada Tunis ee uu ka socdo shirka caal amiga ee TICAD8 Wasiirka Arrimaha Di bedde ee Japan Yoshim asa Hayashi.

2da masuul ayaa ka wada ha dlay xo ojinta xiriirka ta arii khi ga ah, iskaashi ga iyo wax wadaqabsiga u dhaxeeya 2da dal ee Soomaaliya iyo Japan.

R/Wasaare Xamse ayaa uga mahad celiyay dowl adda Jap an taageerada dhinacyada kala duwan leh ee ay siiso Soomaal iya.Dhankiisa, Wasiir Hayashi ayaa sheegay in dow laddiisu ay diy aar u tahay xoo jinta xiriirka ganacsi, amni iyo siy aasadeed - isagoo Intaa raaciyay inay gacan ka gey san doonaan barnaami jyada horumarin eed ee wax loogu qabanayo shacabkaDHAMMAAD- Guddoomiye Aadan Madoobe Oo Warbixin Ka Dhageystay Guddi Uu La Kulmay Guddoomiyaha G/Shacabka BFS Sheekh Aadan Maxamed Nuur Madoobe iyo labadiisa ku-xigeen ayaa Shalay kulankii ugu horeeyey la qaatay Gud diga joogtada ah ee Golaha Shacabka,

kulanka ayaa waxaa warbixin looga dhageystay hab dhowraha Golaha Shacabka iyo howlwadeennadda Guddiyada iyagoo mid mid u sharaxay shaqada baaxada leh ay u hayaan G/Sha cab ka B/FS.

Kulanka ayaa sidoo kale looga hadlay sidii loo dar dargelin lahaa shaqada Guddiga joogtada ah, Gudd iyada Golaha Shacabka iyo diyaarinta shuruucda Golaha ee kalfadhiga labaad.

Xildhibaanada Golaha Shacabka ayaa maalmo ka hor galay fasax kooban, kadib markii dhammaa day kal-fadhigii Koowaad ee Golaha Shacabka Baar lamaanka Federaalka Soomaaliya.

Wasiirka Arrimaha Gudaha oo IOM kala hadlay Arrimaha Xasilinta

Wasiirka Arrimaha Gudaha, Fede raalka iyo Dib-u-heshiisiinta XFS Md .Ahmed Moal lim Fiqi ayaa kul an la qaatay wafdi uu Hogaaminayey Mad axa Sha qa da ee Hay’adda IOM Sooma aliya Mr. Frantz Celestin.

Kulanka waxa ka qeybgalay Was iiru dowlaha Wa saaradda Mud. Ilyas Ali Hassan iyo Agaasimaha gu ud ee Wasaaradda, Kulanka ayaa inta uu socday wa xaa lo oga hadlay Arrimaha Xasilinta iyo Dib u he shisiinta.

Wasiirka Wasaaradda ayaa sheegay in ay ka go’an tahay Wasaaradda Arrimaha Gudaha Soomaaliya in ay si dhow ula shaqeyso Hay’adda IOM ee Somaliya

Xildhibaan Sanyare: Xogta Shabaabkii Gaalkacyo dadka ku dili jiray waxaan ku ogaanay Masaajid aan xirnay

Guddoomiyihii hore ee gobolka Mudug, xildhib aan Cabdiladiif Muuse Nuur yare ayaa sheegay in masaajid Gaalkayco kuyaalla oo hortiisa lagu dilay 12 qof ay ku ogaadeen xogta shabakad katirsan Al shabaab oo Gaalkacyo dadka ku dili jiray.

Xildhibaan Sanyare ayaa sheegay inay masaajid kaas xireen markii lagu dilay qofkii ugu dambeeyay. wuxuuna sheegay xiritaankiisa inay ku ogaadeen gu ud ahaanba xogta lagusoo qabtay 18 oo katirsanaa Alshabaab, kuwaas oo muddo 13 sano ah Gaalkac yo ka geysanayay dilal iyo qaraxyo.

"Haddaanan tallaabadaas qaadayn oo masaajidk aas xirin, oo wadaadka aanan xirin, xo gba maanu he leen. Xogta gebigeedba meesha anu ka helnay waa masaaji dkaas,” ay uu yiri xildhibaan Sanyare.

Xildhibaan Sanyare wuxuu sheegay in ay odayaasha iyo wadaadada Gaalka cyo ka hor yi ma adeen qorshahoda amniga M/G/k acyo.

Wuxuu sheegay in odayaasha qaybt ood ay he shiisyo nabadeed kula jireen kooxda Alshabaab, dhowrna marna lo oga yeeray gobolka Shabeeladda hoose, si ay nafto oda badbaado u hesho.

Waxaa kaloo sheegay inay hayaan liiska badan oo ganacsato ah oo xiriir dhow lalahaa Alshabaab, is agoo sheegay inay ku ogaadeen xogta ay bixiyeen shabakadii la qabtay dhammaadkii 2020.

Bishii June, 2021, Puntland ayaa xukun dil ah ku fulisay 18 nin oo katirsanaa Alshaba ab, kuwaas oo lagu helay inay ka dambee yeen qaraxyadii iyo dilalk ii Gaalkacyo laga geysan jiray illaa 2008.

R/W Xamza oo kulan la yeeshay mada xweynaha

Ra’iisul wasaaraha XFS Md.Xamza Cabdi Barre oo ku sugan waddanka Tunisia ayaa Shalay kulan la yeeshay madaxwey naha dalkaasi, Qays Saciid, kaas oo ku soo dhowe eyey shirweynaha caa lamiga ah ee TICAD8. Shirkaan oo u dhexeeyo Japan iyo Afrika ayaa waxaa loogu magac-daray shirka caala miga ee Tokyo ee horumarinta Afrika (TICAD8), wux una socon doono muddo 2 cisho ah. R./asaare Xamza oo shirka ku meteli doono Soo maaliya ayaa la filayaa inuu khudbad ka jeediyo ma dasha, taas oo uu uga hadlayo horumarka Soomaal iya iyo fursadaha ka jira.Xamza waxaa safarkan ku weln aya Wasiirka wasaaradda Qorsheynta, Maalg ashiga iyo Horumarinta dhaqaalaha, Maxamuud Ca bdirax maan Sheekh Beene Beene, Wasiiru-Dowla ha Wasaaradda Arrimaha Dibadda & Iskaashiga Ca alamiga, Md,Cali Maxamed Cumar, La Taliyaha R/ Wasaara ha ee Xiriirka Caalamiga, Dr Hodan Osm an, Ku Xig eenka Xoghayaha Joogtada ee Xafiiska RW Fadum o Cabdi Cali, iyo Afhayeenka XFS ahna Agaasim aha Warfaafinta&Xiriirka Bulshada, Farx aan Jimcale. Sidoo kale waxaa shirweynahaan qayb ka ah mad axda Afrika & Ururrada ka jira Qaaradda, halka R/l Wasaaraha Japan Kishida Fumio uu uga qaybgalayo aaladda Fogaan-aragga.

Dowladda Japan waxa ay shirkaan ugu talagash ay in ay ku xoojiso xiriirka ganacsi iyo midka siyaas adeed ee ay la deedahay Qaaradda Afrika.

Maxaa ka ogtahay qorshaha magaca Buundada Abwaan Hadraawi ee magaalada Baledweyne

Allah u naxariiste Abwaan Maxamed Ibraahin War same Hadraawi oo ka mid ahaa shaqsiyaadka mag aca iyo mansabka weyn kaga tagay guud ahaan shacabka Soomaaliyeed, ayaa geeridiisa kadib wa xaa isa soo taraayay talooyin ka soo baxaayayqeybaha kala du wan ee bulshada reer Baledwe yne oo ay ku doonayaan iney ku maa muusaan amaantii iyo bogaadintii uu Baledw eyne kala duldhacay Abwaanka inta uu noolaa.

Baraha Bulshada ay ku xariirto waxaa saacadahii lasoo dhaafay si weyn u buux dhaafiyay aragtiyo mid aysan oo ay soo bandhigayaan dadka kasoo jeeda G/Hiiraan, gaar ahaan M/Baledweyne, kuwaas oo ta lo ahaan usoo jeedinaayay in Allah u naxariistee Ab waan Hadraawi loogu magacdaro Buundada Liqliq ato ee M/Baledweyne oo aheyd Buundadii uu Abwa anka kula kulm ay gabadhii quruxda badneyd ee re er Baledweyne ee lagu magacaabay Beer lula.

Dadweynaha reer Baledweyne ayaa ka mid ah da dka ugu badan ee soo bandhig aya aragtida ah in Bu undada Liqliqato loo bixiyo magaca Abwaan Hadraa wi, waxa yna baaqyo xoog leh u dirayaan guddoom iyaha gobolka Hiiraan Cali Jeyte Cismaan si uu u hir galiyo magaca la doonayo in loo bixiyo Buundada Liqliqato, islamarkaana lagu maamuuso Abwaankii qiimaha bad na ee sida gaar ahaaneed u sharfay M/ Baledwey ne. Siy aasi C/hi Goodax Barre ayaa ka mid ah siyaas iyii nta soo jeediyay in Buund ada Liqliqato loogu magac da ro Allah u naxariiste Abwaan Hadra awi oo loo bixiyo Buundada Hadraawi.

"TALO JEEDIN: Buundo Hadraawi Heestii caanka ah ayd ee "Beledweyn” ee uu tiriyay Alle ha u naxar iistee Abwaan Mohamed Ibrahim Warsame "Hadra awi” wax aa gundhig u ahaa gabadhii qurxooneyd "Beer lula” oo uu kula kulmay guudka buundada ca anka ah ee "Liq-liqato”. Haddaba, waxa an talo ku soo jeedinayaa in buu ndadaas loogu magac daro Ha draawi oo loo bixiyo BUUNDADA HADRAAWI. Had dii aad ku qanacsan ta hay in buundada magaceeda la baddalo, gaarsii farriin dham baal ah Gudo omiya ha G/Hiiraan ee Soomaaliya Md.Cali Jeyte Cismaan BUUNDADA LIQ-LIQATO HA LAGA DHIGO BUUN DADA HADRAAWI” ayuu ku soo qortay bartiisa Fac ebook Siyaasi Cabdullaahi Goodax Barre.

Haddii ay hirgasho aritaan ay sida weyn u daney nay aan shacabka reer Baledweyne, waxaa markale sii fidi doona xasuusaha uu magaalada Baledweyne ku leeya hay Allah u maxariiste Abwaan Maxamed Ib raahin War same Hadraawi oo horay looga heystay xasuusta Hee sta Baledweyne iyo Beerlula haatana ay kusii darsoomi doonto Buunadada Abwaan Had raawi. Akhriste sidee u aragta magaca Buunadada Hadraawi ee magaalada Baledweyne. "Laga soo bilaabo Taleex, illaa dekedda waxaa ta agan askar, haddaadan lacag siinin inay ku dilaan oo gaariga kaala dagaan oo ku garaacaan waayey, Mud ane madaxweyne codsi iwaayey arrintaan wax ka qa bo,” ayuu yiri darawal kale ka hadlay goobta di Bad-baxa.Inta badan ciidamada dowladda ayaa dilal ka geysta gudaha Mm/uqdisho, xilliyada ay marayaan wadoyinka waa weyn ee ku dhex-yaalla gudaha/c/da

BOOLISKA oo war kasoo saaray kiiska Kamac Ducaale – Gabadha dalka Norway ka timid ee lagu dilay Muqdisho

Booliiska Soomaaliya ayaa sheegay inay baaraya an geerida gabar dhallinyaro Soomaaliya ah oo si doo kale haysatay dhalashada dalka Norway, taasi oo ku dgeeriyootay M/Muqisho ee caasimadda So omaaliya.Gabadhan oo lagu magac aabay Kamac Ducaale ayaa meydk eeda la helay, balse weli ma cadda cidda dishay iyo sababta loo dilay.

Taliye ku xigeenka Booliiska Soo maaliya, Gen. Sakiya Xuseen Axm ed, oo qoraal soo dhigtay bart eeda Facebook, ayaa sheegtay in baarista kiiskaan uu ku jiro gacanta booliska, sidaas darteed dadka laga rabo inay joojiyaan wararka ay ku faafin ayaan baraha bulshada.

Taliyaha ayaa sheegtay in wararka la faafinayo ay lumin karaan macluumaadka saxda ah ee la xiriira kii skaan. Warka kasoo baxay taliyaha ayaa yimid kadib markii wasaaradda arrimaha dibadda ee dalka Norw ay ay sheegtay inay la socoto in muwaadin kasoo je edo wadankeeda uu ku dhintay gudaha magaalada Muqdisho.

Mathias Rongved oo ah sarkaal katirsan wasaar adda arrimaha dibadda ayaa sheegay inay waqti dhe er ku qaadanayso in si rasmi ah ay u xaqiijiyaan ge erida gabadhan. Sidoo kale, Norway ayaa ehella da marxuumadda ugu baaqday inay la xiriiraan safa aradda ay ku leedahay dalka Kenya, si ay u helaan macluumaadka ku saabsan gabadhooda.

Geerida gabadhaan ayaa waxaa maalmo ka hor lagu faafiyey baraha bulshada, waxayna warar aan la xaqiijin sheegayaan inay u geeriyootay daryeel xumo caafimaad kadib markii ehelkeeda ay geliyeen xabsi guri.

Halkaan hoose ka akhriso warka kasoo baxay Zakiya.

Wargelin:-Baarista kiiska marxuumad Kama Ducaa le waxuu ku jiraa gacanta boliiska. Fadlan joojiya po stiyada kala duwan oo kiiska ku saabsan madaamo saameyn lid ah ku yeelan karo baarista sidoo kalena lumin kara maclumaadka saxda ah ee kiiska.

Dhammanteen waxaan dooneynaa Kama inay cadaalad hesho madaamo ahayd gabar Soomaliye ed, lkn dhiigeeda haka dhiganina wax "like/share/ fol lowers” lagu raadsado.

Haddii aad heysid maclumaad sax ah fadlan igala soo xiriira dhanka messenger-ka.

Mahad badan,

Dadweyne careysan oo Shalay xirtay waddo ku taalla Muqdisho + Sababta

Darawallada gaadiidleyda ka shaqeeya dekedda weyn ee magaalada Muqdisho ayaa Shalay dhigay dibad-bax ballaaran oo ay uga cabanayaan dhibaato ay sheegeen inay ku hayaan askarta dowlada Soom aaliya ee ku sugan caasimada.

Dibad-baxa ayaa ka dhashay dil Shalay loo geys tay darawal ka soo baxay dekedda oo waday gaari xamuul ah, kaas oo uu rasaas ku furay askari ka ti rsan ciidamada dowladda.

Darawallada oo ka carooday dilka marxuumka ayaa xirtay waddada Fintu una October, halkaas oo ay ka dhigeen dib ad-bax weyn oo ca basho ah.

Qaar ka mid ah dib ad-baxayaasha oo la hadlay warbaahin ta ayaa shaaca ka qaaday in marxuumka loo dilay bixinta lacag baad ah darteed, sida u hadalka u dhigeen.

"Ninkii labaad waayey oo nagala diloobo, ninkii di layna wuu baxsaday, wixii lagu dilay ayaana la rab aa,” ayuu yiri mid ka mid ah darawallada ka shaq ee ya dekedda weyn.Sidoo kale waxa ay darawallada ani baaq culus u direen dowladda federaalka, gaar ahaan madaxw ey ne Xasan Sheekh Maxamuud oo ay ka dalbadeen inuu wax ka qabto arrintaan. KAMAC DUCAALE walaalkeed oo beeniyey warar laga faafiyey geerideeda

Maxamed Cusmaan Xasan Ducaale oo ay wala alo ahaayeen marxuum Kamac Cusmaan Xasan Ducaale oo Muqdisho ku geeriyootay ayaa waxaba kama jiraan ku tilmaamay wararka la isla dhex mar ayo ee sheegaya qaabka ay u dhimatay gabadhaas.

Maxamed oo muuqaal iska soo duubay ayaa she egay inuu isaga yahay qofka ugu weyn qoyska, isla markaasna uu xaqiijinayo in waxyaabaha lagu faaf iyey baraha bulshada ay yihiin wax aba kama jiran.

"Dadka geerida Kamac kaga hadlay baraha bulshada kama mid ah qoys keena, anigaa ugu horreeya qof ka hadlay, Abaayo waa geeriyootay All aha u naxariisto, dadka ugu horreeya ee xanuunka geerideeda ay taabanayso waa anaga, waxaana idiin xaqiijinayaa in aysan Kamac u dhiman waxyaabaha la sheegay oo dhan oo kala ah inay u dhimatay dhaxal la isku heystay ama inay u dhima tay shirqool loo malee gay,” ayuu yiri Maxamed Cus maan.

Sidoo kale Maxamed ayaa sheegay inuu arkay dad sheegaya inay lacag u aruurinayaan qoyska Ka mac, wuxuuna taas ku tilmaamay wax aan fiicneyn oo reerku wax lug ah uusan ku laheyn.

Maxamed ma sheegin sababta rasmiga ah oo ay u geeriyootay marxuum Kamac, balse wuxuu beeni yey kaliya wararka la isla dhex marayo baraha buls hada.

Taliye ku xigeenka Booliiska Soomaaliya, Jenera al Sakiya Xuseen Axmed oo qoraal ka soo saartay kiiska gabadhaas ayaa sheegtay in dhimashada Ka mac ay abuurtay shaki badan, ayna baarayaan.

Kamac Ducaale waxay dhalasho labaad ka heysatay dalka Norway. Wasaaradda arrimaha dibadda Norw ay ayaa qoraal ay soo saartay waxay ku sheegtay in ay ka warqabto in muwaadin u dhalatay dalkeeda ay ku geeriyootay caasimadda Soomaaliya ee Muqdi sho, waxaana ehellada gabadha loo sheegay in wixii macluumaad ah ay kala xariiraan safarada Nairobi.

Gaari ay saarnayeen dad shacab ah oo Miino kula qaraxday duuleedka magaalada Kismaayo

Wararka imaanaya deegaanka Yaqqxaluul oo ka mid ab deegaanada hoostaga magaalada Kismaayo ee xarunta gobolka Jubbada Hoose ayaa sheegaya in halkaasi qarax miino uu ku haleelay gaari ay saa rnayeen dad shacab ah oo masaafur ahaa.

Qaraxa ayaa la sheegay inuu ahaa miino nooca dhulka lagu aaso, kaasoo sababay khas aaraha dhaawacyo soo gaaray ilaa sadax ruux oo ka mid ahaa dadkii saarna gaariga shacabka ee mii nadu la qaraxday.

Goobjoogayaal ku sugan deegaanka Yaaqxaluul ayaa warbaahinta u sheegay in dadka shacabka ee gaariga ay saarnayeen miinadu kula qaraxday deeg aankaasi ay kusii jeedeen magaalada Kismaayo, wa xaana sadaxda ruux ee ku dhaawacantay qaraxaasi la geeyay Isbitaalka guud ee magaalada Kismaayo.

Qaraxa kadib waxaa sidoo kale la sheegay in goobta ay gaareen ciidamo ka tirsan kuwa Nabadsugida Ma amulka Jubbaland iyo ciidanka xoogga dalka gaar ahaan kuwa ka howlgala Jubbada Hoose, kuwaas oo howlgalo kooban ka sameeyay deegaanka, hay eeshee lama sheegin cid ay gacanta kuso dhigeen.

Miinooyinka dhulka lagu aaso ayaa marar kala duwan waxaa ay ka dhaceen deegaano hoostaga M/Kismaayo, waxaana xiliyada qaarkood qaraxyada ay qabsadaan gaadiid ay saaraan yihiin dadka sha cabka ah ee ku safraya deegaanada iyo degmooyin dowlad goboleddka Jubbaland.

WEERARKII HOTEL XAYAT – AFAR ARRIN OO DF AY KU FASHILANTAY

Weerar argaggaxisada Al Shabaab ay ku qaadday Hotelka Xayaat (Cosoble Cadde) ee kiilomitir afar ee M/Muqdisho oo socday 3 maalin August 19 – 21, 20 22 ayaa lagu dilay ugu yaraan 21 qof kuna dhaawa cmeen ilaa 117 kale. Weerarka waa midkii ugu wey naa ee ka dhaca Muqdisho tan iyo markii dib loo do ortay Madaxweyne Xasan Sheekh oo ballanqaaday inuu siinayo mudnaanta 1aad "Amniga dalka,” maga alooyinkana laga xureeynayo arga gga xisada lana furi doono waddo oyinka isku xira.

Dad badani ayaa isku raacay inuu weerarku, oo ah kii ugu horeeyay ee Al Shaba ab ka gaysato hoteellada caasimadda tan iyo 2021, uu ah aa imtixaankii ugu horree yay ee Amniga ku dhacd ay. Guuldarrada waxaa marqaati u ah:

Fashilka sirdoonka oo xog ka heli waayay abaab ul sidaas u ballaaran;

In soo afjaridda weerarka ay qaadatay muddo 30sa cadood ka badan, taasoo tilmaan u ah in qoorshaha iyo maaraynta hawlagalka ay khaldameen;

In dadweynaha aan waxba lala socodsiin iyadoo ar gaggaxisada tebiyeen inay dagaallamayaashooda guteen hawshooda kana baxeen hoteelka iyagoo bad qaba taasoo welwel hor leh gelisay dalka.

In dowladda soo bandhigi waydo may vdadka iyo dhaawaca argaggaxisada too na, taasoo xoojinaysa wararka sheegayay in si hoose loola heshiiyay dha garqabaya asha.

Inkastoo warka argagixisadu u badnaa dacaayad, haddana dhab ahaantii sida loo wajahay weerarka ayaa shaki gelisay u diyaarsanaanta xukuumadda Xasan-Xamza dagaalka burburinta shabakadda jaan ee ay ku dhawaaqeen.

Ma aha markii ugu horreysay ee argagix isada we erar ku qaadaan hoteellada iyo maqaayadaha dalka, gaar ahaan kuwa Km 4 ee Muqdisho. January 2021, ayay Hotel Afrik ku dileen dad uu ka mid ahaa Janan Maxamed Nuur Galaal. Sidoo kale, Hoteel Saxafi ay ay ku dileen dad uu ka mid ahaa mulkiilihii hoteelka Cabdirashiid Shire Ilqaytay.

Khabiirada amniga ayaa rumaysan in guud ahaan ganacsiga dalka, gaar ahaan hoteellaydu xujo kala kulmaan hubinta macaamillada, maqnaanshaha war qadaha aqoonsiga federaalka ah (identification car ds) awgood. Marka meel layska dhigo tabaha argag gaxi sada, Madaxweyne Xasan Sheekh ma beddelin hoggaanka ciidamada amniga dalka ee niyad jabkii ka qaaday faro isku fiiqii siyaasaddii cakirnayd, ma na hanan kalsoonidooda. Hanjabaada isla xisaabtan ka R/wasaaraha booqanayay dhaawa ca miyaysan ahayn caloolyow (walaac).

Teeda kale, NISA waxay si aan xirfad lahayn uga takhallustay saraakiil dalka ama dibadda ku sugan, iyadoo fududays tay in sirta qaran ee ay xambaarsan yihiin iyo naftoodaba bartilmaameed u noqon kar to cadawga gudaha iyo dibaddaba.

Hoteelka Xayaat oo ay ku hareersan yihiin dhis mooyin duug ah laguna dhuftay 3 qarax si adeegga degdeggta loo hakiyo iyadoo horeyba ciidamada am niga iyo hawlwadeennada gurmadka ay dhibaato ku qabeen ciiriiriga waddooyinka iyo gaadiidka aan u so con hab nidaamsan ayaa qayb ka ah halista u baah an waxqa bad.

Balse, indheergaradka dalka waxay dowladda ku dhaliileen inay shaaciyeen la dagaa llamka argagixi sada iyadoo aysan dhabtii diyaar ahayn. Hawlgalka amniga waxuu muujiyay in shaacintu ahayd gooddin aan ficil lahayn, halka weerarka Al Shabaab uu u mu uqdo falcelin.

Haddii ilaa Shalay tallaabooyinka ay dowladda qa adday iyo kuwa aysan qaadinba sababeen mashaaki llo dhowr ah oo ay ka mid yihiin – weerarka Hoteel Xayaat, falcelinta ay Itoobbiya ka waddoo dowlad-go boleedyada oo gaartay inay ciidamo u tababbarto mi sna hubayso iyadoon laga warqabin, heshiisyadii la la galay Kenya oo qaadka keliya ka hirgalay, soo ce lintii ciidamada ku sugan Eritrea iyo la dagaallanka argaggaxisada oo aan fari ka qodnayn – miyaysan ahayn xukuumadda Xasan iyo Xamsa mid mashaa kil-abuurto halkii ka noqon lahayd mid mashaakil-xalliso.

XIGASHO:CAASIMADDA.NET

Mucaaradka Somaliland qaarkood ‘oo ogolaaday’ muddo kordhin loo sameeyo madaxweyne Muuse Biixi

Guddoomiyaha xisbiga mucaaradka ah ee UCID, Faysal Cali Waraabe, ayaa waraysi uu siiyay la

anta af-Soomaaliga ee BBC ku sheegay in xisbigiiga uu oggol yahay in muddo kordhin farsamo ah loo sameeyo xukuumadda Somaliland.Injineer Faysal ayaa dhanka kale soo dhaweeyay talooyin ay Kham iistii soo jeediyeen guddi ka kooban ganacsata da Somaliland oo soo jeediyay in doorasha da mada xtooyada iyo tan ururada ay mar qura wada dhacaan.

"Farsamo ahaan way yara durkaysaa [doorash ada] sidii 2009-kii, laakiin waxa anu jecelnahay in aa nay lix bilood ka bad an. Beesha caalamku waxay na gu tiri afar ilaa lix bilood wixii ka badan sumcad xu mo ayay idiin soo jiidaysaa. Marka farsamo ahaan waan oggol nahay wixii durkin ah,” ayuu yiri guddoo miyaha UCID.

Xisbiga Waddani oo marar badan sheegay in aanu aqbali doonin muddo kordhin loo sameeyo Ma daxweyne Muuse Biixi ayaan dhankiisa weli ka ha dlin talooyinka guddiga ganacsatada ah ay ka soo je ediyiin xallinta khilaafka siyaasadeed ee hareeyay Somaliland.Mudaharaad ay xisbiyada mucaaradka uga soo horjeedaan xukuumadda oo magaalooyin kamid ah Somaliland ka dhacay 11-kii bishan ayaa waxaa ku dhintay ugu yaraan 5 qof, halka ay ku dhaawacmeen in ka badan 100 qof, sida uu sheegay Madaxweyne Muuse Biixi.

Khilaafka Somaliland

Madaxweyne Muuse Biixi ayaa doonaya in Som aliland ay ka dhacdo door asho lagu kala saarayo ur urada siyaasad da ee dhawaan is diiwaangeliyay, ka dibna kuwa soo baxa ay galaan doora shada mada xtinnimada ee loo asteeyay bartam aha November ee sanadkan.

Mucaaradka ayaa arrinkaa diiddan, waxaa na ay doonayaan in marka hore ay dhacdo doorashada ma daxtooyada, iyagoo ku doodaya in aanu jirin sharci nidaam inaya furidda ururada iyo doorashadooda.

Dedaallo ay wadeen odayaasha dhaqanka iyo waxg aradka Somaliland oo xal loogu raadinayay khilaaf kan ayaa guuldarro ku dhammaaday. Lama oga sida ay dhinac yada u aqbali doonaan soo jeedinta gudd iga ay ku jiraan ganacsatada ugu caansan Somal iland.

Beesha Caalamka, gaar ahaan dalalka daneeya Somaliland, ayaa xukuumadda iyo mucaaradkaba ugu baaqay inay dejiy aan xaaladda, kadib dibedb axyadii khasaa raha dhaliyay ee 11-kii bishan ka dhacay magaalooyin ay kamid tahay Hargeysa.

Taariikhda Xeerka Ururada

Xeerka Nidaaminta Ururada iyo Axsaabta Siyaas adda waxa la ansixiyay sanadkii 2000 (Xeer Lr. 14/2000). Waxa uu bilaw u ahaa hanaanka geedi-so codka xisbiyada badan ee Somaliland kaga guurtay shir beeleedyada. Dastuurka Somaliland qodobka 9aad waxa ku qoran in nidaamka siyaasadeed ee So maliland yahay hanaanka xisbiyada badan iyo in aan xisbiyadu ka badan karin sadex.

Xeer Lr. 14/2000 waxa uu jideeyey habka ay ku tartami karaan ururada cusub si ay ugu gudbaan xis biyo, kaas oo ahaa in ay ku tartamaan doorashada golayaasha deegaanka. Doorashadii koowaad waxa la qabtay sanadkii 2002. Waxa ku soo baxay xisbiy ada kala ah UDUB, UCID iyo Kulmiye.Xeerka waxa wax-ka-bedel lagu sameeyey sanadkii 2011 kadib markii madaxwaynihii hore ee Somaliland Axmed Siilaanyo u saaray guddi ka talo bixisa. Gudidu waxa ay ku talisay in ururada la furo, iyada oo xeerka lagu kordhiyay in tobankii sanadood ba hal mar la furo ururo cusub.Waxa la qabtay doorashadii golayaasha deegaanada sanadki 2012 kaas oo ay soo baxeen xisbiyada kala ah UCID, Kulmiye iyo Waddani. Tobanka sanadood ee ruqsadooda xisbinimo waxa ay ku eg tahay

dhammaadka sanadkan 2022.Isha: BBC SOMALI

William Ruto Oo Maxkamadda Saree E Kenya U Gudbiyey Codsi Ka Dhan Ah Raila Odinga

Madaxweynaha la doortay ee Kenya William Ruto ayaa Jimcihii ku boorriyay Maxkamada Sare ee dalka inay diido codsi ga uu u gudbiyay ninka kula tartamay ma daxtinimada Kenya ee Raila Odinga, kaas oo kasoo horjeesto natiijadii doorashadii 9-kii Ogosto.

Odinga, oo ah hogaamiye muc aarid ah oo ruug-caddaa ah, isla markaana taageero ka helaya madaxweyne Uhuru Kenyatta iyo xisbiga talada haya, ayaa Isniintii u gudbiyay dacwad Maxkamadda Sare, isaga oo kasoo horjeeda natiijada codbixintii guusha uu gaaray Ruto.

Siyaasigan oo 77 jir ah, ayaa ku guuldarraystay tartankiisii shanaad ee doorashada madaxtinimo tiro yar 230,000 oo cod – oo ah wax ka yar boqolkiiba laba — wuxuuna sheegay in uu hayo caddaymo ku filan oo muujinaya in uu ku guulaystay doorashada.

Tan iyo sannadkii 2002-dii, doorashadii madaxtinimo ee Kenya waxay aheyd mid natiijadeeda lagu murmo, iyadoo Odinga uu horay u sheegay in lagu khiyaamay doorashooyinkii 2007, 2013 iyo 2017.

Itoobiya oo shaacisay tirada Shidaalka dabiiciga ee degaanka Soomaalida laga helay

`Dowladda Itoobiya ayaa sheegtay in gaaska da biiciga ah ee laga helay degaanka Sopmaalida uu ka badan yahay qiyaastii hore looga haystay, iyadoo wakhti xaadirkan gaaska dabiiciga ah ee laga helay dowlad degaanka Soomaalida uu dhan yahay 7 Trillion Cubic Feet (7TCF)".

Qiyaasta hadda la shaaciyay ayaa waxaa laga helay saddex goobood oo kala duwan oo degaanka Soomaalida ah sida Kaalub, Hilala iyo Jeexdin, sida uu sheegay Wasiirka Macdanta iyo Shidaalka ee Itoobiya Eng.Tekele Um ma.

Saami qaybsiga kha yraadka degaanka Soom aalida oo wali aan si toos ah loo xadayn, ayay dow ladda dhexe ee Itoobiya waxay go'aamisay in boqol kiiba 50 uu lahaado dowlad degaanka Soomaalida, iyadoo sidoo kale ay gaar wax ugu yeelanayaan shacabka deggan goobta sida gaarka ah shidaalka looga soo saarayo.

Arrimaha shidaalka ee degaanka Soomaalida oo marxalado kala duwan soo maray, ayaa haatan dowl adda dhexe ee Itoobiya si rasmi ah ugu dhawaaqday cabbirka rasmiga ah ee Shidaalka laga helay dowlad degaanka Soomaalida.

1920kii ayay ahayd markii u horreysay ee gaas dabiici ah laga helo dowlad degaanka Soomaalida, xilligaas ilaa Shalay oo kolba heer uu soo marayay marxaladaha gaaskan dabiiciga ah, waxaa haatan gacanta ku haysa Shirkad laga leeyahay dalka Shiin aha, inkastoo wararka qaar sheegayaan in Shirkad ani aysan sii wadayn howlaha Shidaalka ee degaan ka Soomaalida sababo la xiriira inay kasoo bixi way day shirkaddu qaybo kamid ah waxyaabihii lagu he shiiyay.

Dowladda Itoobiya ayaa bishii saddexaad ee sa nnadkan dib heshiis ula gashay Shirkad kale oo laga leeyahay dalka Maraykanka oo lagu magacaabo LCAI, Shirkaddan dambe waa midda soo heshay cabbirkan dambe ee shidaalka uu leeyahay dowlad degaanka Soomaalida.Gaaskan dabiiciga ah ee de gaanka Soomaalida laga helay, ayaa kamid ah kha yraadka aan wali laga faa'iidaysan ee degaanku hod anka ku yahay.

Q/Midoobay Oo War Kasoo Saartay Duq eyn Itoobiya La Beegsatay Xarun Xan naano

Hay’adda Qaramada Midoobay u qaabilsan car ruurta ee UNICEF ayaa Sabtidii cambaaraysay wee rar cirka ah oo ” lala beegsaday xannaano” ku taalla gobolka Tigray ee Itoobiya, halkaas oo ay ku dhint een ugu yaraan afar qof oo ay ku jiraan laba carruur ah.

Duqeynta Jimcihii ka

dhacay caasimadda Tigre ega ee Mekele ayaa kusoo aaday maalmo kadib markii uu dagaal ka qarxay xudduudka koonfureed ee go bolkaas, kaasoo u dhexeeya ciid ammada dowladda iyo kuwa TPLF, taa soo soo afjartay xabbad-joojin shan bilood ah.

Jabhadda Xoreynta Shacabka Tigray (TPLF) ee ka talisa gobolka waqooyi ayaa sheegtay in wee rarka cirka uu burburiyay xarun xannaano iyo xaafad ay dad rayid ah deggan yihiin, iyadoo dowladda Ito obiya ay beenisay.

Addis Ababa ayaa sheegtay inay beegs atay oo kaliya goobaha ciidamada, waxay na kooxda TPLF ku eedaysay inay ka dambeyso dilka dadka rayid ah.

Kibrom Gebreselassie, oo ah madaxa caaf imaadka ee cisbitaalka Ayder Referral Hospital ee Mekele, ayaa u sheegay wakaalada wararka ee AFP in afar qof ay ku dhinteen duqeybta cirka ah oo ay ku jiraan laba caruur ah, wuxuuna intaas ku daray in sagaal kale laga daweynayay dhaawacyo.

Dowladda Itoobiya oo TPLF ku eedey say in ay ka leexatay tubtii nabadda, dag aalna u di yaar garowday

Dowladda Itoobiya ayaa Shalayayd soo sa artay War saxaafadeed hor leh oo ay kaga waramayso xaaladda guud ee dalka Itoobiya.

Warsaxaafadeedka waxay dowladdu ku sheegtay in Kooxda TPLF ay ka tallaabsatay tubtii nabadda, do wladduna ay TPLF ka qaadi doonto tallaabadda ku haboon.

Dowladdu waxay TPLF ku eedeysay ku xad gudu btay degaannada deriska la ah gobolka Tigray sida Axmaarada iyo Canfarta, iyadoo xasuuqday dad badan oo shacab ah, hanti badana dhacey.

War saxaafadeedkan oo ah kii labaad ee ku qoran luuqadda Afka Soomaaliga, ayaa kusoo haga agaya iyadoo wali uu dagaalka u dhaxeeya dowlad da iyo TPLF socdo, isla markaana uu marayo maalintii afraad

SIRTII LAGU SOO HELAY WEERARKII AY FBI-DA KU QAADAY GURIGA TRUMP OO LA SHAACIYEY

Weerarkii yaabka lahaa ee FBI-da ku qaaday guriga madaxweynihii hore ee Mareykanka Donald Trump ee gobalka Florida, waxaa uu ka dhashay dib-u-ee gis lagu sameeyay sanaadiiq 15 gaaraya oo ay ku jiraan dukumentiyo xasaasi ah.

Waxaa ku jira macluumaad iyo xog sir ah oo ay kamid yihiin shaqsiyaad ilaha sirdoonka katirsan.

BI-da, oo adeegsaneysa waraaqaha sharciga ee loogu qiil da yey weerarkii 8-dii Ogosto ee Mar-a-Lago oo ah halkii uu Donald Trump ka dhigtay madaxtooyadiisa muddadii uu xukunka hayay, ayaa sheegtay inay baaris ku sameynayso sababta loo qaaday iyo habraacii loo maray keydinta aan habboonayn ee macluumaadka sirta ah iyo ‘qarinta sharci-darrada ah ee diiwaannada dawladda.’ Redact

Dokumentiyasa FBI-da oo si weyn loo soo koobay ayaa Jimcihii lasii daayay kadib amar uu bixiyey garsoore ku sugan gobolka Florida.

Weerarka aan caadiga ah ee guriga madaxweynihii hore lagu qaaday ayaa hur iyey dab siyaasadeed oo ka taagan Maraykanka ayada oo si weyn loogu kala qeybsamay.

Donald Trump, oo ka tirsan xisbiga Jamhuuriga, islamarkaana darsaya inuu tartan kale u galo Aqalka Cad sannadka 2024-ka, ayaa Waaxda Cadaaladda oo hoos tagta Madaxweyne Joe Biden ku eedeeyay inay sameysay ‘ugaarsi indha-sarcaad ah.’ Wuxuuna yiri; "xaakinku waxay ahayd inuusan weligiis oggolaan in gurigayga lasoo galo.”

Sida ku cad dokumentiga, FBI-da waxay furtay baaritaanka kadib markii Maa mulka Kaydka iyo Diiwaanka Qaranka (NARA) uu ogaaday bishii Janayao 2022 15 sanduuq oo diiwaanno ah oo si khaldan looga saaray Aqalka Cad loona qaa day Mar-a-Lago.

FBI-da waxay sheegtay in xogta difaaca qaranka ee xasaasiga ah ay kamid ta hay diiwaanka la helay oo ay ku jiraan 67 dukuminti oo lagu calaamadeeyay qars oodi; waxaa kale oo lifaaqu caddaynaya 92 dukumenti oo sir ah iyo 25 kale oo ah sir culculus.

Dukumentiyada waxaa kamid ahaa xog sirdoon oo laga helay shaqsiyaad qar soodi ah, oo ay ka mid yihiin basaasiin ama ‘ilbaadayaal’ iyo xog-bixiyayaal. Xo gahan ayaa kamid sirta dowladda ee sida adag loo ilaaliyo.

"Diiwaanada aadka sirta u ahaa waa la fura, waxaa lagu dhex daray diiwaanno kale oo si aan habbooneyn loo meeleeyey,” sida lagu sheegay warqadda FBI-da. Dukumentiyada qaar ayaa sidoo kale ku jiray kuwo laga dheehan karay qo raallada farta Donald Trump.”

Bishii Juun, sida ku cad qoraalka FBI-da, Waaxda Caddaaladdu waxay ku war gelisay qareenka Donald Trump inaan loo idmin inuu Mar-a-Lago ku kaydiyo xo go gaar ah.

Markii ay weerareen dhismaha Trump ee Palm Beach laba bilood kadib, wak iillada FBI-du waxay qabteen dukumentiyo kale oo lagu calaamadiyay xarfaha – ‘sirta sare,’ sir iyo mid lagu kalsoonaan karo.

Warqad uu 25-ka bishii March, 2022 u diray Waaxda Caddaaladda oo ay weh eliso dhaar, qareenka Trump ayaa sheegay in xogaha gaarka ay yihiin kuwo si ogaal la’aantooda ah loogu daray sanduuqyada.

Qareennada dowladda ayaa kasoo horjeestay sii deynta warqadda FBI-da, ha yeeshe garsooraha ayaa amar ku bixiyay in la shaaciyo. Waaxda Cadaaladda ay aa sheegtay inay lagama maarmaan tahay si loo ilaaliyo baaritaanka socda ee ku lugta leh amniga qaranka inaan warqadda la baahin.

Soo koobista dokumentiga 38-ka bog ka kooban waxaa kamid ahaa, tusaale aha an, meesha laga saaray magacyada wax ay Waaxda Caddaaladdu ku sheegtay inay ahaayeen ‘tiro muhiim ah oo markhaatiyo rayid ah’.

"Haddii aqoonsiga markhaatiga lasoo bandhigo, waxaa loo geysan karaa wax yeello ay kamid yihiin aargoosi, caga-jugleyn, ama handadaad, iyo xataa khataro loo geysto badbaadadooda jireed,” ayay tiri Waaxda Cadaaladda.

Amarka baaritaanka, oo uu si shaqsi ah u ansixiyay Xeer Ilaaliyaha Guud, Merrick Garland, ayaa u fasaxday FBI-da inay baarto "xafiiska 45” – oo tixraac u ah xafiiskii u gaarka ahaa Madaxweynihii 45-aad ee ku yiilay Mar-a-Lago – iyo qolalkiisa kaydka.

Waxay sheegtay in baaritaanku uu la xiriiro ‘si bareer ah u haynta macluuma adka difaaca qaranka,’ oo ah dembi marka loo eego sharciga basaasnimada, iyo suurtagalnimada is-hortaag ka dhan baaritaan federaal.

Marka laga soo tago baaritaannada New York ee ku saabsan hab-dhaqankiisa ganacsi, Trump waxa uu wajahayaa baaritaan sharci oo ku saabsan dadaalkiisa uu ku doonayo inuu meesha kaga saaro natiijada doorashadii November 2020, iyo weerarkii Janaayo 6, 2021 ay taageerayaashiisu ku qaadeen Aqalka Capitol ee Congress-ka Mareykanka.

Trump ayaa mar labaad oo taariikhi ah waxaa xilka ka xayuubin ku sameeyay Aqalka Congress-ka kadib rabshadihii Capitol. Waxaana lagu eedeeyay inuu kic iyay kacdoon — balse aqalka senate-ka ayaa wax dambi ah ku waayay.


GANTAALKII GUMEYSTIHII TALYAANIGA KUS OO TUURAY WARSHEEKH IYO

 TAARIIKHDA FACA FOG EE DEGMADA

Waxaan booqasho dalxiis iyo siyaarba ugu tegay Degmada Warsheekh oo uu ku aasan yahay Aabaheen Sheekh Cabdi Celi, waxaana booqashadaasi fursad u gu helay inaan soo gudbiyo warbixintaani taariikhi ah oo kusoo qaadan doono mid ka mid ah raadadkii gumeystihii Talyaaniga oo weli degmada qadiimiga ah xusuus ahaan u yaal, halisna ugu jira in uu raadkaasi taariikhiga ah baaba’o ma adaama ay san jirin maamul iyo cid xil iska saarto keydinta taariikhdaasi balse in taan u guda gelin waxaan marka hore iftiiminayaa taariikhda faca fog ee War sheekh.

Warsheekh, waa degmo qadiimi ah oo leh xormo gaar ah, waxay ka tirsan ta hay Gobolka Shabeellaha Dhexe, fogaan dhan 65 km ayey magaalada Muqdisho dhinaca xeebta Waqooyi Bari kaga beegan tahay, waa magaalo leh madxaf diineedka ugu weyn Soomalia.

Magaalada Warsheekh waxaa aasa askeeda lahaa Sheekh Daa’ uud Cali Idiris qarnigii 17-aad, waxaana uu ka bil aabay dhismaheeda Masjid ka samey snaa dhagax iyo Dugsi lagu baran jiray Qur’ aan Kariimka. Allaha u na xariistee Sheekh Daa’ uud wuxuu ahaa wadaad aad u ne cbaa gumeysiga, sida ay dadka Warsheekh u neceb yihiin dulmiga, wuxuuna dadaalkii uu Warsheekh ka bilaabay ay aheyd fidinta Diinta Islaamka iyo iska difaaca gumeysigii Talyaaniga ee sahminta u yimid Somalia.

Warsheekh waxay xiriir Beec Mushtar la lahaan jirtay aduunka intiisa kale, gaar ahaan Bariga Dhexe iyo Afrika, waxay laheyd Dekad Wanaagsan oo Doonyaha beec mushtarka ku yimaada ay ku soo xeran jireen, Waxeyna keeni jireen Bad eeco u badan Bunka, Dharka, Timirta iyo Milixda Ama Cusbada, waxeyna qaadi jireen Xoolaha Nool, Harkaha, Subaga, Nuuryada cad, Luubaanta ama Fooxa iyo alaabo kale.

Warsheekh waxay ka mid noqotay xeebihii ugu horeeyay ee gumeystihii Tal yaaniga dagaalka kusoo galay. Sida ku xusen taariikhda qoran 14-04-1890 kii oo ku beegan xiligii Talyaaniga sahminta ku yimid Somalia waxaa xiligaasi koox ka tirsan ciidamadii Talyaaniga ku soo xerteen marsada degmada Warsheekh, wa xaana hoggaaminayey ciidadmaasi sarkaal la oran jiray Dhame Amania, isagoo xeebta u soo diray Sahan ka kooban Toddoba badmaax iyo Turjumaan ku had layey afka Carabiga.

Reer Warsheekh iyo Culumadoodii waxay ka dhiidhiyeen soo gelida ciidam adaasi, halkaasna waxaa ka qarxay dagaal xoogan oo lagu dilay Gumeystihii u gu horeeyay ee geyiga Somalia nafta looga qaado, sarkaalkaasi oo hoggaam inayay ciidamadii loo soo diray sahminta xeebta degmada Warshiikh.Caro ay gumeystihii ka qaadeen dilka Sarkaalkooda waxay dib ugu laabteen bad weynta, halkaasinai ay ka bilaabeen duqeyn xoogan oo degmada Warsheekhlaga sooduqeeyay badweynta dhexdeeda, iyadoo ilaa iyo iminka de gmada xusuus ahaan u yaalaan gumucyadii Gantaalihii lagu soo riday, waxayse degmada laheyd

ciidamo la oran jiray AFARTAN LOWGA oo ilaalo ka hayay xeebaha degmada ay leedahay. hase ahaatee markii si rasmi ah ula wareegeen gumeysigii Talyaaniga guud ahaan dalka waxay si nabad leh u soo galeen de gmada Warsheekh oo ay xadgudubyo aan halkan lagu soo koobi karin u geyst een waxgaradkii iyo ciidamadii dagaalka kala hortegay.

Gumaca gantaalka lagu soo tuuray degmada Warsheekh xiligaasi oo nasiib wanaag aanu qarxin, dhirir ahaan waxaan ku qiyaasay 75 -80cm, Hadda wuxuu u muuqdaa mid burburi raba maadaama in ka badan qarni jamalada korkooda ku aasnaa oo aysan jirin cid mas’uuliyad iska saartay in ay daryeelo taariikhdaasi faca weyn xitaa haddii ay ahaan laheyd dowladdii Kacaanka oo laga yaab inaysan ka war qabin ama aan jecleysan in taariikhdaasi ah aado mid qoranto, si walbo haku dhacdee.

Maamulka degmada iyo gaar ahaan culumada xushmada leh ee Warsheekh waxaan isku dayay inaan fahamsiiyo muhiimada ay degmada iyo guud ahaan shacabka Soomaaliyeed uu u leeyahay in raadkaasi taariikhiga ah la keydiyo lana daryeelo gumahaasi si uu xsuus ugu noqdo jiilasha aan waxba ka aqoon degmada iyo cid kasta oo booqasho ku tagto si loo tuso.

Dal walba oo ku yaal adduunka wuxuu keydiyaa taariikhdiisa hadeey ahaan laha ayeen madaafiicda lagu soo weeraray iyo raad walba oo gumeystaha uu tegay dalkooda, inkastoo dowladdii dhexe ee dalka soo marayba ay qariyeen taariikhda degmooyin gaar ah.Gababadii, Warsheekh waxay caan ku tahay fidinta Diinta Islaamka iyo Mashaa’ iqda la xormeeyo, waa magaalo culumo, laguna tixgeliyo Madarasadaha ay aas aaseen culumo Soomaaliyeed oo aan ka tilaami karo Sheekh Daa’ uud Cali Idiris, Sheekh Abiikar Miixdaar, Sheekh Cabdi Ow Cumar (SH. Cabdi Celi iyo Sheekh Muxumad,

Dadka Warsheekh iyo guud ahaan ummadda Soomaaliyeed, waxay dugsad aan Kutubtii iyo wixii kheyr ah ee uu ugu tegay Sheekh Cabdi Celi Ow-Cumar oo sanad walba bishaan oo kale u barakaca iyo siyaar doonta halka uu ku aasan yahay ee degmada Warsheekh, waxaana faalad eyda ku soo gabagabeynayaa tix yar oo Aaba Sheekh Cabdi Cumar xertiisa iyo dad ka toosan ay ku salaami jireen oo ah. Imaanki Udgoonaa Aabaheena Sheekh, Cabdi ow Cumarow Ijaab aan Rab naa Qaliifaad Aheedow Qalqigaan Dhamaan, Adee kuu qashuuceen Qa atumaan Rabna Bisinki Ilaahey ba’ahi Qur’aan, Bagaade ka buuxaan baraka Rabnaa Eebow.

W/Qoray: Ali Muhiyaddiin Caasimada Online


 

QIIMAYN: MADAXWEYNE XASAN SHEEKH 100

 MAALMOOD KADIB

 


Madaxweyne Xasan Sheekh oo dowladdiisa ay haatan 100 maalin jirsatay, wax aa uu ku guuleystay inuu qabto hawlo badan oo hortabin u lahaa maamulkiisa, una ba dnaa booga dhayid iyo hagaajinta hillinka dowladnimada, isaga oo heshiis la galay dhammaan dalalkii uu xiriirkoodu mugdiga geliyey maamulkii hore, sidoo kalana ka lsooni geliyey maamullada iyo Soomaalida gudaha, siyaasad cadna ka yeeshay arri maha amniga, dhaqaalaha, bulshada iyo arrimaha dibadda, wa xaa uuna qodxaha ka leexiyey xukuumadda cusub ee ra’iisul wasaare Xamze Barre si ay u gudato fulinta siyaasadaha lixda tiir.

(1). Dib-u-xoreynta iyo sugidda amniga: Madaxweyne Xasan Sheekh, tan iyo markii la doortay waxaa uu ku mashq uulsanaa dib u habeynta hey’adaha amniga iyo sharciyadoo da oo ay ugu horreyso hey’adda nabadsugidda taas oo hu mmaag badan ku jiray shaqadeeda sannadihii tagay, waxaa kale uu kormeer ku tag ay xarumaha wasaaradda gashaandhigga iyo booliiska isaga oo labada hey’ado odba kala hadlay in maamulkiisa uu ahmiyad siinayo arr imaha amniga oo ay kow ka tahay dib u xoreynta dalka.

Madaxweynaha siddeed safar oo dibadda uu ku tagay, amniga waxaa uu ah aa waxyaabaha hortabinta u leh, gaar ahaan dalka Eritrea oo ciidamo shan kun oo Soomaali ah oo uu u tagay, kalana hadlay hawlaha sugaya ee dib u xoreynta dalka, waxaa kale oo qorshihiisa dib u xoreynta dalka uu hordhigay dalalka amni ahaan taageera Soomaaliya sida Djibouti, Kenya, Uganda Turkiga iyo Masar.

Dhanka gudaha, madaxweyne Xasan Sheekh waxaa uu heegan geliyey ma amullada dalka isaga oo damaciisa ah dib u xoreynta dalka kala hadlay dowlad goboleedyada sida shirkii caasimadda Muqdisho ka dhacay May 17 iyo shirkii kale ee wadatashiga qaran ee June 11, waxaa intaas dheer shirka golaha am niga ee August 23, 2022.

Dagaallada ka dhanka ah Al-shabaab ee ka socda Hiiraan iyo Galgaduud ay aa qeyb ka ah sida dowladda ugu kacday la dagaallanka kooxdaasi, iyada oo wasiirka gashaandhigga, taliyeyaasha iyo hoggaannada amniga ay horsocdaan ciidanka ku jira dagaalka.

Siyaasadda amniga ee madaxweyne Xasan Sheekh waxaa ugu weyn kalsoo ni siinta ciidanka, awoodsiintooda isaga oo mushaar iyo garaaddaba usoo celiy ey saraakiil iyo ciidan badan oo uu ku takrifal awood ku sameeyey maamulkii Farmaajo.

(2). Soomaali heshiis ah: Madaxweyne Xasan Sheekh, waxyaabaha hortabinta u leh waxaa ka mid ah in Soomaali heshiis ahaato, isaga oo taasi ka duulaya ay uu safarro ku tagay illaa saddex dowlad goboleed sida Koonfur galbeed, Galmud ug iyo Puntland, waxaa uuna 100-kiisa maalin ee ugu horreeyey labo jeer la kulm ay madaxda dowlad goboleedyada oo dhammeystiran taasi oo ku tuseysa siyaa saddiisa ku saleysan wadatashiga, kalsooni gelinta iyo midnimada.

Kulamada uu Madaxweyne Xasan la galay maamul goboleedyada, safarro uu ku tagay qaar May (Baydhabo), June (Dhuus amareeb) iyo August (Garoowe) iyo ka qeybgelinta bulshada maamullada asi iyo la tashigooda waxaa ay horseedeen inuu taageero ku helo dib u xoreynta dalka, iyo xataa arrimo soo socda sida dha mmeystirka dastuurka, daadejinta federaalka iyo doorashooyinka.

(3). Isku filnaanshiyo dhaqaale: Madaxweyne Xasan 100-kiisa maalin ee ugu horreysay waxaa uu hillin fiican u sameeyey dhaqaalaha isaga oo soo celiyey xiri irkii iyo kalsoonida Soomaaliya iyo hey’adaha lacagta sida IMF iyo Bangiga addu unka isaga oo kulan la yeeshay madaxdooda.

In Soomaaliya loo fasaxo lacago xayirnaa, midowga Yurub iyo Mareykanka ay soo celiyaan kabkii iyo lacagihii ay joojiyeen iyo in dalal sida Imaaraadka iyo Tur kiga ay kabaan miisaaniyadda 2022-ka, dhammaan waxaa ay ku tusineysaa in Soomaaliga ka gudubtay kalsooni darradii, hubanti la’aan iyo qalalaasihii maaliya deed ee laga dhaxlay maamulkii Farmaajo.

Madaxweyne Xasan keliya ma soo celin kalsoonida maaliyadeed ee beesha caalamka, ee waxaa uu qaaday tallaabooyin kuu ifinaya sida maamulkiisa uga go’antahay in la helo maalgeshi gudaha iyo dibadda, sida kulamada uu la ye eshay ganacsatada Soomaaliyeed iyo sidoo kale heshiisyadii dhaqaale ee uu la soo galay inta badan siddeeddii dal ee uu safarrada ku tagay.

Madaxweyne Xasan Sheekh keliya ma aha inuu doonayo in Soomaaliya ay si yaasad ahaan dunida u furfurnaato, ee ka qeybgal kiisa shirka East African Co mmunity (EAC) iyo codsigiisa ku aaddan in dalkeena uu xubin ka noqdo ururka asi, waxaa kale oo caddeyn u tahay meesha uu la rabo Soo maaliya.

(4). Horumarinta Arrimaha bulshada: Madaxweyne Xasan Sheekh waxaa u muuqata inuu helay boogta ay ka hormari la’dahay Soomaaliya isaga oo ogaad ay in si bulshada loo hormariyo ay muhiim tahay in laga hortago musiibooyinka, lana dhowro cimilada Soomaaliya.

Wasaaradda Bey’ada iyo Cimilada oo uu dhisay iyo wareegtada uu ku meel mariyey madaxda hay’adda maaraynta musiiboo yinka waxaa ay tusaale u yihiin inuu u soo jeestay ciribtirka isirka dhibaato kasta oo bulshada heysata.

Madaxweyne Xasan waxaa uu shaqo fiican ka qabtay arrimaha abaaraha oo ku yimid kaddib afar xilli oo roob la’aan ahaa, isaga oo ergey gaar ah u magacaa bay arrinkan, iyada oo ergeygana uu indhaha caalamka kusoo jeediyey dhibaata da abaarta oo gaartay heerka macluusha iyada oo hal milyan ay ku barakaceen gudaha halka ay siddeed milyan la il daran yihiin abaarta, tani waxaa ay horseed day in la helo ballanqaadkii ugu badnaa oo abaarta wax looga qabanayo islamar kaana yabooh badan laga sugyo dalalka Mareykanka, UK, midowga Yurub, dun ida muslimka iyo meelo kale.

3Madaxweyne Xasan iyo maamulkiisa ayaa sidoo kale ku baraarugsan am niga cuntada ee ay dunida wajaheyso kaddib Covid 19 iyo dagaalka Ukrain, wa xaana muuqata in arrintaasi laga dejiyey siyaasad fulinteedu ay socoto.

May 27, 2022:, waxaa uu madaxweynaha ku dhawaaqay hindisaha shaqa abuur ka dhallinyarada ee dowladda, waxaa ayna taasi daliil u tahay in maamulka cus ub ka go’antahay shaqabuurka dhallinyarada.

(5). Soomaali Dunida Heshiis la ah: Iyada oo laga duulayo halkudhegga ah "Soomaali heshiis ah dunidana heshiis la ah”, Madaxweyne Xasan waxaa uu 100-kiisa maalin ee ugu horreysay u safray 8 dal, 5 ka mid ah waxaa uu ku tagay dalalka geeska iyo Bariga Afrika, in ka yar 25 maalin uu ku maqnaa dalkaasi ay uu soo dhayey dhammaan daannooyinkii uu geystay maamulkii Farmaajo isa ga oo weliba keenay heshiisyo cusub oo leh 50 faa’iido iyo guulo taariikhi ah, oo noqon doono dhaxal dhan walba ah. Dalalka uu Madaxweyne Xasan booqday waa Imaaraadka 19-06-2022, Turkiga, 03-07-2022, Eritr ea 09-07-2022, Kenya 15-07-2022, Djibouti 16-07-2022, Tanzania 21-07-2022 , Masar 24-07-2022 iyo Uganda 08-08-2022.

Madxweyne Xasan inta aanu dibadda aadin, waxaa uu marka ho re caasim adda kula kulmay dhammaan diblomaasiyiinta shisheeye, isaga oo ku wargeliyey siyaasadda maamulkiisa ah oo ah Soomaali dunida heshiis la ah.

Dalalka uu Madaxweyne Xasan tagay ee mugdi jiray iyo xiriirkii xumaa uu mee sha ka saaray waxaa ka mid ahaa Imaaraadka, Masar, Kenya iyo Djibouti, iya da oo dalka dambe uuba guddoonsiiyey billad sharafta dalka ugu sarreysa. Dalal ka Imaaraadka iyo Turkiga waxaa ay kabi doonaan miisaaniyadda, waxaa kale oo xusid mudan in dammmaan dalalkaasi ay qeyb ka geysan doonaan taa geerada amiga iyo la dagaallanka Al-shabaab.

Heshiisyo 50 qodob kor u dhaafaya ayuu madax weyne Xasan Sheekh la gaaray madaxda dham maan dalalka uu booqday kuwaas oo isugu jira arrim aha amniga, dhaqaalaha, bulshada iyo qaar kale.

Imaaraadka , madaxweyne Xasan Sheekh ayaa afarta maalin uu joogay halkaasi ku guuleystay (1). Caadiyeynta xiriirka Muqdisho iyo Abu Dhabi. (2). Abuurista kalsoonida labada dal (3). Isfaham ah in dib loo billaabo ganacsiga tooska ah (4). In dadka Soomaaliyeed loo fududeeyo fiisayaasha UAE (5) Soocelinta maalge shiga Imaaraadka ee gudaha Soomaaliya (6). Soocelinta kabkii ay Imaaraadka kabi jireen miisaaniyadda Soomaaliya. (7) Imaaraadka oo abaarta ka jirta Soo maaliya ugu deeqay 20 Milyan oo Dirham (8). Dib u furista Isbitaalka Sheekh Zaa ’id ee Muqdisho, kaas oo ugu yaraan maalintii 400 oo masaakiin ah ay si bilaash ah ku heli jireen adeeg caafimaad oo lacag la’aan ah (9) Imaaraadka oo gacan ka siin doona Soomaalida amniga, gaar ahaan la dagaallanka argigixisada iyo (10) Iskaashi dhinacyo kale oo horumarineed ah.

Turkiga: Maalmaha uu madaxweyne Xasan joogay Turkiga waxaa uu booqa sho dhiirrigelin ah u sameeyey ciidammo Soomaaliyeed oo tababar u jooga gob olka dhaca galbeedka dalkaasi ee Isparta, isaga oo kaddibna la kulmay madax weyne Erdogan iyo qeybo ka mid ah bulshada rayidka ah ee dalkaasi, natiijada socdaalkaasi waxaa ugu muhiimsanaa: (1). Adkeynta xiriirka labada dal. (2). Kala saxiixad heshiisyo amni, oo ay ku jirto ka gacansiinta dagaalka ka dhanka ah argagixisada. (3). Fududeynta ganacsiga u dhaxeeya Soomaaliya iyo Turkiga (4). Iqaamada iyo ganacsiga in loo sahlo Soomaalida ku nool Turkiga. (5). Maa lgeshi ay Turkiga ku sameystaan Soomaaliya. (6). Turkiga oo labolaabay kabkii miisaaniyadda Soomaaliya. (7). In si rasmi ah Soomaaliga looga furo Bangiga Zir aat Katilim oo noqon doono bangigii ugu horreeyey oo caalami ah oo ka halwga la gudaha Soomaaliya. (8). In Turkiga ay garab ku siin doonto Soomaaliya dib u gu soo noqoshada saaxada caalamiga iyo arrimo kale.

Eretera: Warmurtiyeedka oo 7 qodob ahaa oo labada dhinac saxiixeen waxaa ugu muhiimsanaa (1) In la dhiirrageliyo xiriirka bulsho ee labada dhinac, gaar ah aan qurbojoogta. (2). Xoojinta xiriirka siyaasadeed iyo midka diblomaasi iyo ka wada shaqaynta, ilaalinta iyo horumarinta danaha labada dal.(3). Ballaarinta wa dashaqaynta xiriirka dhaqaale iyo midka bulsheed, iyada oo ahmiyadda la sii na yo ganacsiga, maalgashiga, amniga biyaha, beeraha, kalluumeysiga, caafim aad ka iyo waxba rashada. (4). Dhiirragelinta dhaqanka, suugaanta iyo ciyaaraha iyo sidoo kale wadasha qayn la xiriirta xagga cilmiga iyo teknoolojiyadda. (5). Ka wa da shaqaynta, ka hortagga iyo kor u qaadista wacyige linta la xiriirta Deegaan ka, Cimilada iyo cudurrada faafa.(6). Ka wada shaqaynta kor u qaadidda difaa ca, amniga iyo ilaalinta nabadda, xasilloonida iyo Amniga. (7). Isku dayga in si wadajir ah loo horumari yo xiriirka diirran, wadashaqaynta iyo dhaqaalaha ee Go bolka Geeska Africa. Kenya: Madaxweyne Xasan Sheekh inta uu joogay Nairobi waxaa uu kulam mo la yeeshay madaxweyne Uhuru Kenyatta, iyaga oo kala sax iixday heshiis 11 qodob ah oo ay ugu muhiimsanaayeen (1). Ahmiya dda xiriirta taariikhiga ah iyo masiirka midka ah ee labada dal ee ku saleysan nabadda, horumarka iyo ilaa linta qarannimada iyo midnimada dhuleed ee dal weliba. (2). Adkeynta xiriira laba da dal (3). Heshiis ah dagaal ka dhan ah argagixisada si loo ilaaliyo bedqabka bu lshada labada dal (4). In beesha caalamka ay kala shaqeeyaan wax ka qaba sha da abaarta ka jirta Geeska Afrika (5). Kenya Airways ay duulimaad toos ah ka bill owdo Nairobi-Mogadishu (6). In labada dal ay isdhaafsadaan ganacsiga Mallay ga iyo dib u furista qaadka Kenya (7). Fududeynta fiisaha heerarkiisa kala duw an (8). Furiska xadka labada dal si uu u fududaado dhaqdhaqaaqa bulsho ee lab ada dhinac iyo arrimo kale.

Djibouti: Madaxweyne Xasan Sheekh inta uu joogay Djibouti waxaa heshiisya da uu la galay ka mid ahaa (1). Adkeynta xiriirka labada dal (2). In la iska kaa shto xoojinta amniga, wax-wada-qabsiga, is-dhexgalka dhaqaalaha iyo in si wa dajir ah looga faa’iideysto fursadaha ka jira gobolka Geeska Afrika iyo guud ah aan Qaaradda.(3). Maalgeshiga iyo ka faa’ideysiga kheyraadka (4). Ladagaallan ka wadajirka ah ee argigixisada. (5). In isku aragti laga noqdo arrimo badan oo gobolka iyo caalamka ah. (6). Xoojinta iskaashiga dhaqanka, afka iyo diinta.

Tanzania: Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud waxaa uu safarkiisa lixaad ku tagay dalka Tanzania, isaga oo ka qeybgalay shirka bahdaEast African Commu nity (EAC), isaga oo khudbad uu ka jeediyey ka dalbaday 7bada dal ee xubnaha ka ah ururkaasi in ay aqbalaan xubinnimada Soomaaliya.

Ururka EAC oo ay xubno ka yihiin Democratic Republic of Congo, Burundi, Ke nya, Rwanda, South Sudan, Uganda iyo Tanzania, waxaa ku nool in ka badan 300 milyan oo muwaaddin iyo dhul dhan 4.8 million square kilometres.

Madaxweyne Xasan waxaa khudbaddiisa ku jirtay inuu doonayo in dhaxalka uu doonayo inuu ka tago ay qeyb ka tahay Soomaaliya oo xubin ka ah ururka EAC, haddii ay dhacdana waxaa uu dalkeenu heli doonaa horumarro dhaqaale oo dhin acyo badan leh. Masar: Madaxweynaha Soomaaliya waxaa uu Masar kala heshi iyey horumar inta arrimaha amniga iyada oo Soomaaliya laga hirgeliyey Bankiga Masar, wax aa intaas dheer in la iska kaashado arrimo badan oo dunida iyo gob olka ah. Uganda: Madaxweyne Xasan waxaa uu sidoo kale Uganda kula heshii yey arrimo amni, dhaqaale iyo bulshada, isaga oo mideeyey ganacsatada labada dal isla markaana hubiyey iskaashi dhinacyo badan oo horseedi doono hormar

labada dhinac ah. 

Xigasho:- Goobjoog News




Leave a comment

  Tip

  Tip

  Tip

  Tip

  Tip