HALKAN KA AQRISO W.W MOGTIMES EE 23-OCT 2021
.
Farmaajo iyo Rooble
oo ku heshiiyey lix qodob (Aqriso)
Heshiiska ayaa waxaa sidoo kale qeyb ka
ah in kiiska Ikraan Tahliil loo daayo hay’adaha cadaaladda, hase yeeshee waxaa
hay’adda NISA baaqi kusii ah qaar ka mid ah dadkii kiis ka lagu tuhmayey, taasi
oo shaki gelineysa in ay caddaalad heli karaan qoyskeeda.
HOOS KA AQRISO
QODOBADA HESHIISKA
1- Ayada
oo la tixgilinayo dib udhaca kuyimid jadwalka doorashooyinka ayaa madaxda w axey
isku raaceen in la dardar geliyo howlaha doorashooyinka, waxeyna ugu baaqeen
dowl adaha xubnaha ka ah Dowlada Federaalka Soomaliya in ay sida ugu dhaqsiyaha
badan ku bilaabaan asbuucyada soo socda doorashada Golaha Shacabka ee
Baarlamaanka Federaal ka Soomaaliya.
2- In si dhaw ay u wada shaqeeyaan hay’ adaha
Amnigu iyaga oo xoogga saaraya adka ynta amniga iyo xasilloonida guud ee dalka
xil ligan xaasaasiga ah ee dalku ku jiro doora shooyinka, Lana xoojiyo
ladaagalanka argag aaxisa ee Alshabaab.
3- In Wasiirka Aminiga Cabdullahi Maxa med
Nuur uu sii wato shaqadiisa si waafaqsan dastuurka iyo shuruucda dalka.
4- In Jeneraal Bashiir Goobe, oo uu
Rooble horey ugu magacabay taliyaha NISA, loo mag acaabo wasiiru dowle.
5- Madaxda ayaa isku raacay In Yaasin Ca bdulahi
Maxamuud (Farey) uu ahaado kusim aha Taliyaha hay’adda Sirdoonka iyo Nabad
Sugidda Qaranka (HNSQ) inta Madaxweynahu uu soo marsiinayo Ra’iisul Wasaaraha
Taliye iyo Taliye kuxigeen kadibna La soo marsiinayo Golaha Wasiirada, si
madaxweynuhu ugu soo saaro digreeto.
6- Madaxda ayaa isku raacay in kiiska Ikr aan
Tahliil Faarax loo daayo Hay’adaha Cada aladda iyo Garsoorka, waxaana la faray
hay’a daha amnigu in ay gacan ku siiyaan.
Madaxda waxa ay u muujiyeen shacabka
Soomaaliyeed sida ay uga xunyihiin walwalkii ay dareemeen maalmihii la soo
dhaafay iyaga oo u ballanqaaday shacabka in si midnimo leh ay uga wada shaqayn
doonaan sidii ay dalka u ga dhicilahayd doorasho hufan loona adkayn lahaa
amniga guud ee dalka.
Siyaasiyiin iyo
xildhibaano ka fal-celiyey HE SHIISKA ay gaareen Farmaajo iyo Rooble
Siyaasiyiin dhowr ah ayaa ka hadlay he shiiska
ay Habeen hore Villa Som alia ku gaareen Madaxwey ne Maxamed Cabdullaahi
Farmaajo iyo ra’iisul was aare Maxamed Xus-een Roo ble ee lagu xaliyey
khilaafkii u dhax-eeyay.Qodobada heshiiska ayaa waxaa ka muu qda inuu
tanaasulay ra’iisul wasaare Rooble, isaga oo ogolaaday in meesha laga saaro tal
iyihii hay’adda NISA ee uu magaca-abay, oo aheyd xudunta khilaafka labada ma-s’uul.
Inta badan siyaasiyiinta mucaaradka oo ay
ka mid yihiin madaxweynayaashii hore ee Soo maaliya ayaan weli ka hadlin
aragtidooda ku aadan heshiiska, hase yeeshee waxaa ka ha dlay dhowr xildhibaan
iyo murashax madaxwey ne Cabdikariin Xuseen Guuleed.
Mas’uuliyiinta ka hadlay heshiiska ayaa
yiri:
Xildhibaan Maxamed Abtidoon: Waxaan bo gaadinayaa
heshiiska madaxda Qaranka Xalay ka gaareen khilaafkii ragaadiyay hawlih ii
qaranka. Waxaan ugu hambalyeenayaa mad axweynaha Koonfur galbeed mudane Cabdic asiis
Laftagareen guusha uu ka gaaray heshiis iinta madaxda qaranka. Waxaan
talaabadaan ka baraneynaa in musuulkii daacad iyo dhex dhexaad ka ah xal u
helidda khilaaf jira in uu Allah ku guuleynayo.
Madaxweyne Laftagareen waa ku amaana yaa
waana ku bogaadinayaa dowrka odaytini mo ee uu qaatay iyo mudada gaaban ee uu
gu usha oga gaaray soo abyidda khilaafaadka hareeyay nidaamkii dowdnimo ee
dalka.
DF oo weerar culus ku
qaaday Midowga Afrika iyo Amisom kadib tallaabo ay qaadeen
Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa
weerar culus ku qaaday Amisom iyo Guddiga Midowga Afrika (AUC), xilli ay weli
taagan tah ay xiisadda ka dhalatay qorshaha howlgalka Amisom loogu beddelayo
mid ay ku mideysan yihiin QM iyo Midowga Afrika.
Qoraalka ayaa lagu shee-gay in kadib ay
dhinacyada wada-hadallo yeesheen 12-kii iyo 14-kii October, si looga
wada-xaajoodo xal ay dhinayada ku wada qanci karaan, waxna loogu wada darso
warbixinta Golaha Amma-anka QM uu soo saarayo 15-ka November.
"Nasiib darro Howlgalka Midowga Afrika
iyo AMISOM waa ay diideen inay taageeraan war-saxaafadeed wadajir ah oo lagu
muujinayo horumarka ay illaa hadda sameeyeen dowlad da federaalka Amisom iyo
AUC, oo saldhig loo ga dhigayo in dowladda federaalka aysan taa geerin baaqa
Golaha Ammaanka iyo Nabad-galyada Midowga Afrika,” ayaa lagu yiri qora alka
Wasaaradda Arrimaha Dibedda."Waa nasiib darro in AUC iyo AMISOM ay doorteen
waddo carqaladeyn iyo dib-u-dhigis ah intii la wada shaqeyn lahaa.”
Dowladda federaalka ayaa sheegtay inay si
joogto ah u diiday howlgalka QM iyo Mido wga Afrika, ayna taageereyso qorshaha
ay ciidamada Soomaaliya Amisom ugala wareeg ayaan amniga. "Dowladda federaalka waxay Amisom iyo AUC ugu
baaqeysa inay si deg deg ah ugu soo biiraan dowladda federaalka soo loo
dhameystiro war-saxaafadeed wadajir ah,” ayaa lagu yiri war-saxaafadeedka Mido wga
Afrika.
Dal ka mid ah Yurub
oo ogolaaday in lagu tago baasaboorka Soomaaliya
Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadaha Soomaa-liya
ayaa sheegtay in dowladda Serbia ay ka mid noqotay waddamada Qaa-radda Yurub ee
lagu tagi karo baasaboorka Soomaaliya.
Warbixin
ay soo saartay hey’adda ayaa lagu sheegay in arrintaan ay ku timid dadaal ay
bixi yeen safiirka Soomaaliya ee Serbia Maxamed Cabdullahi Axmed, Wasaaradda Arrimaha Dibadda iyo Hay’adda
Socdaalka iyo Jinsiy adaha.
Sidoo kale, warbixin ta ayaa lagu sheegay in
safaaradda Soomaa liya ee Belgrade Serbia si rasmi ah u gudbisay muunadda saxda
ah ee Baasaboorka Sooma aliya.
Kaaliyaha Wasiirka Arrimaha Dibadda ee
dhinaca Qunsuliyadaha Marwo. Vera Vukićević oo ay weheliso Ku-xigeenkeeda Marwo
Mirja na Živković ayaa Safaaradda ka guddoomay Muunadda saxda ah ee Baasaboorka
Jamhuu riyadda Federaalka ah Soomaaliya sedaxdiisa nooc.
Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadaha ayaa
tallaabadaan horumarka ah uga mahadcelisay Safaaradda Soomaaliya ee Belgrade
iyo Diplo maasiyiinta howshan fududeeyay.
Baasaboorka
Soomaaliya ayaa waxaa hor ay u aqbalay in lagu tago qaar kamid ah wadamada
Caalamka, waxaana la filayaa inay dhawaan aqbalaan dalal kale
Afar Senator oo Shalay
lagu doortay Magaalad Kismaayo
Xildhibaanada Baarlamaanka Jubbaland
ayaa Shalay Magaalada Kismaayo ku doortay afar Senator, kuwaa oo ku biiraya
Senatoradii 29-kii bishii July lagu doortay magaaladaasi.
Illaa sideed musharax ayaa ku tartamayay
afarta kursi ee Jubbaland uga harsaneyd Golaha Aqalka Sare ee Baarlamaanka
Federa alka, oo metelaad ahaan ay ku leedahay illaa sideed kursi.
Shan ka mida musharaxiintaasi waxay
ahaayeen haween, iyadoo laba kursina ay si gaar ahi ugu tartameen haween oo
keliya.
Xasan
Daahir Yarow ayaa ku guuleystay kursiga shanaad, ka dib markii uu tartanka kaga
adkaaday Cali Maxamed Cali.
Ibraahim
Awgaab Cismaan ayaa isna ku soo baxay kursiga lixaad, iyadoo ay kursigaasi kula
tartameysay Farxiya Macalin Cabdi.
Layla
Nuux Maax iyo Xareedo Maxamed Sheekh oo ku tartamay kursiga toddobaad ayaa
waxaa ku soo baxday Layla Nuux Maax.
Kursiga
ugu dambeeya ayaa waxaa ku guuleysatay Maryan Faarax Kadiye, taa oo ka
guuleysatay Zamzam Maxamed Bishaar.
Culimada Ahlu-Sunna
ee Muqdisho oo war culus kasoo saaray xiisadda Galmudug
Culima’udiinka ururka Ahlu-Sunna Waljam aaca
oo maalmihii u dambeeyay uu kulan uga socday magaalada Muqdisho ayaa soo saaray
war-saxaafadeed ay uga deyrinayaan xiisadda ka taagan Galmudug
Daahir
Axmed Salaad oo kamid ah culimada Ahlu-Sunna ayaa war baahinta u aqriyay
war-saxaafadeedkaas ,wuxuuna sheegay in maamulka Qoor Qoor uu dhagaha ka
fureystay baaqyada nabadeed.
Waxay ku macneeyen xiisada Guriceel iyo
dagaalka ka dhanka ah hogaanka Ahlu-Sunna in uu yahay mid caqiido, oo lagu
baabi’inayo dalka, sida ay ku sheegen Culima’udiinka qor aalkooda.
"Marka ay arkeen in ciidamadii furimaha
ca dowga ku horjoogay loo daabulayo si loogu dagaalamo Culima’udiinka
Ahlu-Sunna Waljam aaca, markay arkeen fatwooyinka is-daba joo ga ah ee lagu
baneysanayo dhiiga Culima’u diinka Ahlu-Sunna, waxay isla qaateen in uu yahay
mid ku saleysan caqiido” ayaa lagu yiri qoraalka.
"In aan dalka la gelin dagaal caqiido,
kaasi oo haddii uu billowdo aan la ogeyn halka uu ku dhamaan doono, dibna loo
soo celiyo ciidam ada la dul geeyay magaalada Guriceel. In la ogolaado
wada-hadal shuruud la’aan ah, dha maan waxa la isku khilaafsan yahay lagu dham eeyo
miiska dushiisa.”
Sidoo kale waxay ku baaqeen in la joojiyo
caburinta lagu hayo dadaalada nabadeed, isla markaana xabsiga laga sii daayo
dhamaan od ayaasha ku baaqay nabada, kuwaasi oo ku xir an saldhigga booliska M/Dhuuso
mareeb.
"In
dadka barakacay la siiyo kalsooni ay guryahooda ugu soo laabtaan, loona fidiyo
gar-gaar bini’aadantinimo,” ayaa lagu yiri war-saxa afadeedka ay soo saareen
Culimadda Ahlu- Sunna ee magaalada
Muqdisho.
Ugu dambeyntiina waxa war-saxaafadeed ka
ayaa waxa lagu sheegay in Culimu’diinka Ahlu-Sunna ee Muqdisho ay iska dhex
doorte en guddi ka shaqeeya nabadeynta Galmudug, ayaga oo ugu baaqay dhinacyada
isku haya maamulkaas ay si buuxda ula shaqeeyan guddigaas ayna qaatan nabadda.
Arrintan ayaa ku soo aadeysa saacado un
ka dib markii ciidamada ammaanka Galmudug ay magaalada Dhuusomareeb ku xireen
qaar ka mid ah odayaal shir ku yeeshay magaalada, sida ay ay ilo-wareedyo lagu
kalsoon yahay u xaqiijiyeen Caasimada Online.
Odayaasha la xiray oo gaarayay illaa 9
ayaa shirkooda uga hadlay xiisadda ka dhex-oogan maamulka Galmudug iyo kooxda
Ahlu-Sunna, ayaga oo soo jeediyey in wada-hadal lagu dhameeyo, oo aan dagaal
loo adeegsan.
Odayaasha ayaa la geeyey saldhigga boo liska
magaalada Dhuusomareeb, waxaana sa babta odayaasha loo xiray lagu sheegay inay
tahay soo jeedintooda ku saabsan wada-hada llo lala galo, taasi oo madaxweynaha
Galmu dug Axmed Qoor Qoor uu kasoo horjeedo.
Khilaaf Soo Kala Dhex
Galay Wasaara da Isboortiga Iyo Guddiga Olombikada Soomaaliyeed
Wasaaradda Dhallinyarada iyo Isboortiga
ayaa soo saartay war-saxaafadeed kaga soo horjeesaty doorashada ay
qabsadeenguddiga Olombiyada Soomaaliyeed, waxaana ay mag acawday guddi ka soo
tala bixiya doorashada ay qabsadeen Guddiga, taasi oo ay Wasaaraddu ku sheegtay
inay baalmarsan tah ay sharciga u degsan dowladda.
WAR-SAXAAFADEEDKA
AYAA U QORNAA SIDAN:-
Sida aan wada ogsoonnahay dalka waxaa ka
jira dowlad nidaam dastuuri ah oo ku salay san sharci kala dambeyn, dowladduna
waxa ay u igmatay arrimaha isboortiga iyo dhallin yaradda (Wasaaradda
Dhallinyarada iyo Isboor tiga) oo ka mas’uul ah jaangooynta horumari nta
siyaasadda isboortiga dalka guud ahaan, gaar ahaan horumarinta arrimaha
garoomada, tartamada, tababarada iyo la shaqeeynta Was aaradaha Dhallinyarada
iyo Isboortiga Dowlad Gobaleedyada iyo
Gobalka Banaadir.
Nasiib darro, waxaa na soo gaaray in ay
dhacday doorashadii Guddiga Olombikada So omaaliyeed taariikhdu marka ay ahayd
20ka October 2021, ayagoo iska indha tiray qoraalkii Wasaaradda Dhallinyarada
iyo Isboortiga.
Sidaa daraadeed, Wasaaradda Dhallinyara da
iyo Isboortiga waxa ay si buuxda u cadayn aysaa:
Inay Wasaaraddu goob joog ka ahayn door ashadii
dhacday iyo in aysan aqoonsanayn wixii ka soo baxay.
Waxa ay
Wasaaradu ugu baaqaysaa xiriiradda kale inay ka foojignaadaan doorasho ay
iskood u qabsadaan.
Guddiga
Olombikada Adduunkana waxaan ku wargelinaynaa inaysan Wasaaraddu la socon
doorashaadaas.
Wasaaradda
Dhalinyarada iyo Isboortiga wa xay magacaawday guddi ka soo tala bixiya do orashada
ay qabsadeen Guddiga Olombikada Soomaaliyeed
khilaaf soo kala dhex galay wasaarada isb oortiga
iyo guddiga olombikada soomaaliyeed
khilaaf
soo kala dhex galay wasaarada isboort iga iyo guddiga olombikada soomaaliyeed
Dowladda Federaalka
Oo Deeq Ku Wareejis ay Maamulka Jubbaland
Wafdiga ayaa waxaa Garoonka diyaarada ha
kusoo dhaweeyay Mas’uuliyiin kala duwan oo ka tirsan Maamulka Jubbaland,
waxaana intaas kadib loo galbiyey dhinaca Xarunta Mad axtooyadda Maamulka ee
Kismaayo. Ujeedka wafdiga ayaa waxaa
uu yahay sidii ay ugu kuur geli lahaayeen xaaladda aba araha baahsan iyo biyo
la’aanta ee ka jirta Gob olada Jubbaland, kuwaasi oo saameyn xoogan ku yeeshay
dadka iyo duunyada.
Maalmo kahor ayey aheyd markii Ra’iisul
Wasaaraha Xukuumadda Federaalka ee xilgaa rsiinta Maxamed Xuseen Rooble uu ku
dhawa aqay in Xukuumadda ay Gargaar deg deg ah gaarsiineyso dadka ay abaarahu
ku saameey een deegaanada Jubbaland.
Dowladda Soomaaliya
Iyo Bakistaan Oo Ka Wada Hadlay Iskaashiga Ciidanka Badda
"Waxaan kulan Iskaashi Ciidan Badda Ah aan la
yeeshtay Taliyaha Guud Ciidamada Bad da Amjad Khan Niazi. Waxaan ka Wada Hadal nay
Soomaaliya iyo Pakistan Sida aan u Xoojin laheyn Iskaashi Ciidan Ee Bada Ah”
ayey tiri Khadija Maxamed.
"Dowladdaha Soomaaliya iyo Pakistan oo ka
wada hadlay sameynta Iskaashi Ciidan Ee Badda Ah oo dhexmara Labada Wadan” ayaa lagu yiri
Qoraal ka baxay xafiiska safaarada So omaaliya ee dalka Bakistaan.
Guddiga
Doorashooyinka Heer Federaal Oo Dalab U Diray Maamulka Galmudug
Guddiga doorashooyinka heer Federaal ay aa
dowlad Goboleedka Jubbaland ku bogg aadiyay dhameystirka doorashada kuraasta
Aqalka Sare ee BF ee ku harsaneyd Jubbb aland.
Guddiga
doorashooyinka ayaa ca ddeeyay Xubnaha Aqalka Sare ee ilaa hadda la doortay
inay yihiib 52 xubnood oo ka mid ah 54-ta xubnood ee Goluhu ka koobanyahay, la bo
(2) xubnood oo keliya ayaa ku dhimman Maamul Goboleedka Galmudug.
Qoraal soo saareen Guddiga doorashooyin ka
ayaa waxaa ay Maamulka Galmudug ugu baaqeen inuu soo dhameystiro doorashada la ba
kursi ee Aqalka Sare ee Baarlamaanka Fed eraalka ee ku harsan Maamulkaas..
"Xubnaha Aqalka Sare ee qoondada hawe enka
ay ka heleen waa 14 xubnood oo u dhi ganta 26% tirada guud ee Aqal Sare ka ko obanyahay”
ayaa lagu yiri Qoraalka ay soo saa reen Guddiga doorashooyinka heer Federaal.
Ugu
dambayn, Guddiyada doorashooyinka dal ka ayaa shaaca ka qaaday inay diyaar
garoow xoogan ugu jiraan hirgelinta doorashooyinka Xildhibaanada Golaha
Shacabka ee Baarl amaanka oo dhawaan la filayo inay bilaabato
Muxuu Laftagareen ka
yiri heshiiskii uu kala dhex dhigay Farmaajo iyo Rooble?
Lafta Gareen ayaa sheegay in si buuxda loo
soo afjaray khilaafkii mudada ka dhaxee yey madaxweynaha iyo Ra’isulwasaa raha
kaa soo ka dhashay kiiska Ikraan Tahliil Faarax.
Laftagareen oo garwadeen ka ahaa
wada-hadallada labada mas’uul ayaa sheegay in si kalsooni leh oo wanaag ku jiro
lagu dhamee yay khilaafka kadib dadaal dheer iyo iskudayo badan oo ay
sameeyeen.
Sidoo kale, Madaxweynaha Koonfur Galbe ed
ayaa u mahad celiyay Madaxweyne Farm aajo & Ra’iisul Wasaare Roole oo uu
sheegay inay tasaasul muujiyeen, wuxuuna sheegay in dadka Soomaaliyeed ay
walwal ka qabeen khilaafka Madaxda.
Ugu dambeyn waxaa uu sheegay in dham aan
madaxda dalka ay wada Shaqeyn doona an ayna meesha ka baxday kala aragti duwan aantii
jirtay haatana la guda galayo howlaha doorashooyinka.
Hoos ka aqriso qodobada
ay ku heshiiyeen Farmaajo iyo Rooble
2- In si dhaw ay u wada shaqeeyaan hay’a daha
Amnigu iyaga oo xoogga saaraya adkayn ta amniga iyo xasilloonida guud ee dalka
xilli gan xaasaasiga ah ee dalku ku jiro doorashoo yinka, Lana xoojiyo
ladaagalanka argagaaxisa ee Alshabaab.
3- In Wasiirka Aminiga Cabdullahi Maxam ed
Nuur uu sii wato shaqadiisa si waafaqsan dastuurka iyo shuruucda dalka.
4- In Jeneraal Bashiir Goobe, oo uu Roob
le horey ugu magacabay taliyaha NISA, loo ma gacaabo wasiiru dowle.
6- Madaxda ayaa isku raacay in kiiska Ikr
aan Tahliil Faarax loo daayo Hay’adaha Cada aladda iyo Garsoorka, waxaana la
faray hay’a daha amnigu in ay gacan ku siiyaan.
Ciidamada Ahlu Sunna
oo madaafiic culus ku garaacay ciidamada GAL MUDUG ee weerarka ku ah Guriceel
HALKAN KA AQRISO W.W MOGTIMES EE 23-OCT 2021
.