...
Maxaa looga hadlay shirkii shalay u furmay Golaha
Wadatashiga Qaranka ?
Shirka Golaha
Wadatashiga Qaran oo shalay si rasmi ah uga furmay magaalada Muqdisho ayaa la
isku afgartay ajandaha iyo mudada uu shirku socon doono Afhayeenka Xukum adda
Faderaalka Soomaaliya Maxamed Ibraahim Mucalimuu ayaa sheegay in shirka Looga hadlay dardargelinta howlaha doorashooy inka,
diyaar inta habraacyada doorashada Golaha Shacabka , raadinta dhaqaalaha ku
baxaya doorashooyinka ee aan weli soo xeroonin iyo sidii horey loogu wadi lahaa
doorashooyinka dalka ka bilowday.
"Ajandayaasha
iyo maalmaha uu soconayo shirku ayay si wayn isku afgarteen madaxda ka
qeybgashay shirka shalay.”ayuu yiri afhayeenka xukuumadda Maxamed Ibraahim
Mucalimuu.
Afhayeenka ayaa
intaasi ku daray in R/Wasa are Rooble uu ka dalbaday madaxda maamulad da dalka
inay soo dhamaystiraan doorashada xu bnaha aqalka sare ee Baarlamaanka
Somaliya.
Inta badan maamul
goboleedyada ayaa iyagu horey u guda galay howsha doorashada gaar aha an
doorashada aqalka sare. Maamulka Hirshabe ele oo kali ah ayaan wali bilaabin
doorashada xubnaha aqalka sare.
Maamulada K/Galbeed
iyo Puntland ayaa iy agu soo dhameystiray xubnihii aqalka sare uga mid noqon
lahaa, halka Jubbaland iyo Galmudug ay wali dhowr kuraas dhiman tahay.
Wasaaradda Beeraha & Waraabka Soomaaliya oo
lagu wareejiyey gaadiid muhim ah.
Waxaa Muqdisho shalay
lagu qabtay muna asabad agab wareejin ah oo ay agaasintey Hay ’adda Cuntada iyo
Beeraha ugu qaybsan QM isla markaana ay goobjoog ka ahayd Wasaaradda Beeraha
iyo Waraabka DF Somalia.
Waxaa munaasabadda loo qabtay si DF Somalia loogu wareejiyo
gaadiid ay ku dee qeen Ururka Midowga Afrika oo ka koobnaa 12 mooto, 6 cagaf
cagaf iyo 4 gaari oo ah Toyota dusha ka furan.
Gaadiidkan ayaa
loogu tala galay in loo ade egsado dhanka beeraha isagoo qayb ka ah qor shaha
mug dhisidda loo samaynayo hay’adaha DF Somalia ee ku burburay dagaallada
sokeeye.
”Agabkani wuxuu sare u qaadayaa qorshaha ay DF ku doonayso
kordhinta wax soo saarka beer aha.” ayaa lagu yiri qoraal kasoo baxay Hay’adda
FAO.
Rooble oo jawaab kulul ka bixiyey falkii ay ku
kaceen Amisom, qaaday tallaabo
Ra/Wasaaraha Soomaaliya Maxamed Xuseen Rooble ayaa markii
ugu horeysay ka hadlay falkii ay ciidamo ka tirsan AMISOM dil wadareed ugu
geysteen dad shacab ah oo degaan M/Golw eyn ee G/Sh/Hoose 10-kii bishan.
R/ wasaare Rooble
ayaa shalay u yeeray safiirka dowladda Uganda u joogay Soomaaliya iyo taliska
ciidanka AMISOM, waxuuna kala hadl ay dhacdadii xanuunka badneyd ee dadka rayid
ka ah ay ku laayeen, kuwaas oo aan weli meyd adkooda la’aasin. Rooble oo
kulankii uu xub nahaas la yeeshay kadib warbaahinta la hadlay ayaa sheegay in
gud di heer wasiirro ah uu u xil-saaray baaritaanka dhacdadaas xanuunka leh ee
ciidanka AMISOM ay u geysteen shacabka reer Golweyn. "Waa arr in foolxun oo aan
aad uga damqanay, waxaa shalay tacsi iigu yimid safiirka Uganda iyo taliska
AMISOM, cid aan ka aqbaleyno ma jirto in dhib loo geysto shacabka Soomaaliyeed,
waa lama ta abtaan shacabkeenu, waxaan diyaar u nahay oo naloo igmaday inaan u
istaagno oo xaqooda aan u soo dhicino, sidaas darteed waalidiinta Sooma aliyeed
ee dadkoodii la dilay waxaan leeyahay sa mir Allaha naga siiyo dadkaas,” ayuu
yiri R/Wasa are Rooble.
Waxa uu sheegay
in guddi uu u saaray baarit aanka qaabkii loo dilay dadkaas, isla markaana ay
sida ugu dhaqsaha badan bulshada ula soo wadaagi doonaan wixii kasoo baxa
baaritaank aas. "Waxaan magacaabay guddi wasiirro ah oo kala ah, wasiir amniga,
wasiirka cadaaladda, wasi irka gaashaandhigga iyo wasiirka arrimaha guda ha oo
berri la kulmi doona safiirka Uganda iyo tal iska AMISOM, arrintaas ayey ka
hadli doonaan, safiirka iyo saraakiishu waxay ii xaqiijiyeen in cii dankii
dhibkaas geystay gacanta lagu hayo oo maxkamad lasoo taagi doono, anagana waan
ku daba geleynaa, wixii kasoo baxana gadaal ayaan idinkala soo wadaagi doonaa,”
ayuu hadalkiisa ku sii daray ra’iisul wasaare Rooble.
Tan iyo 10-kii
bishaan ehellada dadkii lagu dil ay Golweyn waxay dalbanayeen in cadaalad ay
helaan oo ciidanka AMISOM ay qirtaan dhibka ay geysteen, iyagoo sheegay in
kulamo ay la qaateen saraakiisha AMISOM ay ka meer-meer een qirashada gabood
falkaas, waxayna ehelladu wacad ku mareen in meydadka dadkaas oo juwaano ku
jira aan la aasi doonin, illaa inta ay ka helayaan cid qaadata mas’uuliyadda
dilkooda.
Banaanbaxyo waaweyn ayey ka dhigeen magaal ooyinka
Muqdisho, Golweyn iyo magaalooyin ka le oo ka kala tirsan labada Shabeelle,
waxayna cod dheer ku sheegeen in AMSIOM ay tix-gelin ka waayeen, taasna aysan
aqbali doonin.
AMSIOM ayaa
10-kii bishaan hal goob ku di shay 7-qof oo ku sugnaa deegaanka Golweyn,
waxayna markii ay toogteen kadib ku qarxiyeen miino, taas oo jirkoodii ka
dhigtay mid goo-go’ay oo juwaano lagu guray, illaa hadana waxa uu ku jiraan
qaboojiye, sida ay sheegeen ehellada dad kii la laayey.
Xog: Guudlaawe oo go’aan ka gaaray kursiga Xaaji
Muuse Suudi ee liiska Aqalka Sare
Madaxweynaha
Maamulka HirShabeelle Cali Guudlaawe ayaa la filayaa inuu liiska musharax iinta
Aqalka Sare kusoo daro Senator Muuse Su udi Yalaxow, ka dib markii uu iska caabiyey
cada adisyo xooggan, sida ay sheegtay in ay ogaatay Caasimada Online.
Sida aan xogta ku
helnay, madaxweyne Guudl aawe ayaa ku gacan seeray dalab kaga yimid Vil la
Somalia, oo ku aaddana in liiska laga saaro Xa aji Muuse, oo ka mid ah
siyaasiyii nta sida weyn uga soo horjeeda madaxweyne Farmaajo, islamar kaana ka
mid ah hoggaamiyeyaa shii hagayey ciidankii Badbaado Qaran ee soo galay
Muqdisho.
"Lagama yaabo in
Muuse Suudi iyo cid kasta oo maqaam ku dhex leh beesha Mudulood aan ka reebo
liiska,” waxaa sidaas xaqiijiyey Cali Guu dlaawe, sida ay Caasimada Online sheektay
in ay u sheegeen siyaasiyiin ka tirsan beesha oo uu la hadlay.Xogta aan helnay
ayaa sidoo kale sheegeysa in liiska lagu soo dari doono Senator Dr. Cusma an
Maxamuud Dufle iyo Maxamed Amiin Sheekh Cusmaan, oo ka mid ah Senatorada beesha
Mud ulood.
Dhaqanka beesha
Mudulood oo aad u xoogg an, iyo magaca ay siyaasiyiinta ku leeyihiin bee sha
dhexdeeda ayaa la rumeysan yahay in darte ed uu madaxweyne Guudlaawe u diiday
inuu u hoggaansamo cadaadiska Villa Somalia.
Madaxweynaha
HirShabelle ayaa sidoo kale dii day isku day kale oo ay Villa Somalia ku dooney
say in liiska lagu daro siyaasiyiin tartan adag ge lin kara xubnahan.
Si kastaba, Guudlaawe ayaa laga yaabaa in uu
Villa Somalia ku qanciyo inuu liiska ugu daro dhowr qof oo la siinayo kuraasta
beelaha kale ee Senataradooda lagu dooranayo HirShabeelle, oo Guudlaawe uusan
cadaadis badan kala kulmi do onin.
Maamulka
HirShabeelle ayaa ah kan kaliya ee aan illaa hadda soo magacaabin liiska
musharax iinta Aqalka Sare, waxaana la filayaa in madax weyne Guudlaawe uu
liiska soo saaro kadib dha mmaadka shirka wada-tashiga qaran ee ka fur may
Muqdisho.
Dowlada Soomaaliya oo beenisay in dalka la ga
joojiyay duulimaadyada Fly Dubai iyo Air Arabia
D/Federalka ayaa
beenisay warar sheegaya in W/Gaadiidka iyo Duulista Hawada ay dalka ka joo jisay
duulimaadyada shirkadaha Diyaaradaha ee Fly Dubai Iyo Air Arabia.
W/Gaadiidka iyo Duulista Hawada DFS, wa xay ay
ummadda Soomaaliyeed u caddaynaysaa inaanu jirin habayaraatee amar ka soo baxay
Wa saaradda Gaadiidka Iyo Duulista Hawada DFS, kaas oo dalka lagaga joojiyay
Shir kadaha Diyaaradaha ee Fly Dubai Iyo Air Arabia.
WG&D/Hawada DFS, waxay uga di gaysaa dadka iyo
Warbaahinta wararkaas been abuurka ah faafinaya inay joojiyaan wararkaas be enta
ah ee ay bulshada Soomaaliyeed ku majara habaabinayaan.
Xukuumada Somaliland oo war cusub kasoo saartay
dugsiga Abaarso iyo jam acadda Barwaaqo
Wasaarada diinta
iyo awqaafta Somaliland, ay aa sheegtay inay baadhis galinayso dugsiga Aba arso
iyo jaamacadda Barwaaqo oo dadka qaar ku eedeyeen in maamul koodu ka shaqeeyo
arrimo diinta Islaamka khilaafs an.
Wasaarada aayaa
she egtay in madaama oo ay soo baxayaan tuhunno la xidhiidha Jaamacadda
Barwaaqo iyo Iskuulka Abaarso , oo ah in maa mulaha Jaamacaddaasi ay tahay
Baadariyad faa finaysa Diinta Kiristanka ay wasaaradaha waxba rashada iyo
diintu baadhi donaan waxa ka run ah tuhunada.
"Wasaaradda
Diinta iyo Awaaafta oo kashana ysa Wasaaradda Waxbarashada iyo Sayniska, waxa
ay baadhayaan oo ay gacanta ku hayaan tu hunnadaasi soo baxaya. Sidaa
daraadeed, dad weynaha waxaa laga codsana yaa in ay dhawra an natiijada
baadhitaanka ee arrintani" ayaa lagu yidhi warsaxafadeedka.
Madaxa jaamacadda
Barwaaqo ee ka fircantay dugsiga Abaarso, gabadha lagu magacaabo Joy Isa, ayaa
lagu eedeeyay in ay tahay baadariyad ka shaqaysa fidinta diinta Masiixiga isla
marka ana waxa looga shakiyay in ay diin faafin ka wad ay jaamacadda ay
maamulka ka tahay
Cabdi Xaashi oo qoraal afar qodob ah u di ray
Rooble iyo madax goboleedyada
Golaha
Siyaasiyiinta Somaliland (Somali Pol itical Council) ee uu hogaamiyo G/ye Cabdi
Xaa shi ayaa baaq u diray R/wasaaraha Soomaaliya Maxamed Xuseen Rooble, iyo
madax goboleed yada oo uu shalay shir uga furmay Muqdisho
Golaha ayaa Madasha Wadatashiga Qaran ka codsaday inay
gacan ka gaystaan xal u helidda khilaafka weli ka taagan guddi ga
doorashooyinka xildhibaana da G/lada waqooyi, oo 2 gar ab kala ah, islamarkaana
kala doortay 2 hog gaan oo kala raacsan C.Xaashi & M. Guuleed.
Golaha ayaa soo
jeediyey 4 qodob oo xal u no qon kara khilaafkan, balse ma cadda haddii ay jir to
cid dhageysaneysay, kadib markii R/wasaare Rooble uu si cad ula saftay garabka
Mahdi Guul eed, sheegayna in khilaafkan lasoo xiray.
Hoos ka aqriso qoraalka kasoo baxay Golaha
Siyaasiyiinta Somaliland
Golaha
Siyaasiyiinta Somaliland (Somali Poli tical Council) ee uu hogaamiyo Gudoomiye
Cabdi Xaashi wuxuu 11-kii bilood ee la soo dhaafay u halgamayey ama ku hadlayey
codka iyo rabita anka Bulshada, Siyaasiyiinta iyo Musharaxiinta Reer Waqooyi ee
doonaya in ay maamushaan oo u madaxbananadaan doorashadooda, hase aha atee
nasiib daro qadiyadda iyo rabitaanka umm adda Reer Waqooyi waxaa la geliyey
muran iyo khilaaf siyaasadeysan oo aan dhamaad lahayn oo ay gadaal ka riixayaan
Madaxweynaha mudo xileedkiisu dhamaaday iyo dad adeegayaal ah.
Madasha Wadatashiga Qaran ee doorashooyinka oo markeedii
horeba aanu ka tirsanaynay in ay ku dhisantay si cadaalad daro ah oo aanay
dadka midnimada u taagani ku lahayn wax metelaad ah, waxay keentay in uu
jiitamo khilaafka ka jira ma amulka iyo madaxbanaanida doorashada reer wa qooyi
oo ilaa shalay oo meelo badan la soo saar ay Senators-kii Barlamaanka 11-aad
naloo diidan yahay in aanu aayahayaga ka tashano oo si mad axbanaan u maamulano
doorashadayada.
R/Wasaaraha iyo
Madaxda dawlad goboleedy ada dalka ee shalay shirku uga furmayo Muqdi sho,
waxaanu ugu baaqaynaa in si niyad wanaag iyo Soomaalinimo ku jirto ay noola galaan
xal u helida khilaafka ka taagan maamulka iyo madax banaanida doorashada
Xildhibaanada ka soo je eda G/ waqooyi (Somaliland) oo sidii aanu marar badan
qoraal iyo afba ku gudbinay qodobo la kala doorto (options), kuwasoo noqon
karay xal kama dambeys ah laakiin nalaga diiday.
haddana waxaanu soo jeedinaynaa si doora shadu u
qabsoonto in la qaado talooyinkan hoos ku qoran
1. In la dhiso
guddoon Reer Waqooyi ah (Ste ering Committee) doorashada maamusha oo no ogu
jirta halka maamul goboleedyada oo kale, gaar ahaan tan aqalka sare.
2. In si
cadaalad ku jirto loo mideeyo 2da dhi nac ee Gudiga SEIT Somaliland ee la kala
jebiy ey, loona sameeyo gudoon mideysan.
3. In
habraacyada la sameynayo lagu tixgeliyo duruufaha gaarka u ah doorashada xildhibaanada
ka soojeeda Gobolada Waqooyi (Somaliland) oo mudnaanta iyo miisaanka ay
leeyihiin la siiyo oda yaasha dhaqanka ee ku jira 135ta, maadaa ma ay yihiin
madam keliya ee aanu haysano.
4. In goobta doorashada iyo amnigeedu noqdaan kuwo laysku
haleyn karo oo u siman Odayaasha dhaqanka, ergooyinka iyo mushara xiinta, si
furana ay u imaan karaan warbaahinta iyo goobjo ogyaasha kale. =Dhammaaad=
Arday gaareysa 9,000 oo la siiyay deeq waxb arasho
oo bilaash ah.
Arday gaareysa
9000 oo ka soo jeeda qoysas danyar iyo barakacaal ku nool degmooyinka Bal cad
iyo Jowhar ee gobalka Shabellaha Dhexe ay aa horraantii bishan waxaa u
billaabatay waxba rasho bilaash ah oo ilaa dugsiga hoose iyo dugsida dhexe ah.
Deeqdan
waxbarasho oo qeyb ka ah mashruu ca Bar ama Baro oo ah mid loogu talagalay dan yarta
aan awoodin inay iska bixiyaan lacagta waxbarashada.
Arintaan ayaa sare u
qaaday sa Waxbarashada Dalka, gaar aha an Qoysaska aan awoodin in Car uurtooda
geeyaan goo baha Wax barashada, waxay na sare u qaadaysaa Mooral ka dadka
Barakayaa sha ah.
Xildhibaan Goodax Barre oo si kulul uga hadlay
xaalada gobolka Hiiraan fariina u diray Raysal wasaaraha Soomaaliya
Xildhibaan C/hi
Goodax Barre ayaa si faahfa ahsan uga hadlay xaalada cakiran ee dhanka siy aasadeed
ee ka taagan maamulka Hirshabeelle gaar ahaan gobolka Hiiraan.
Xildhibaan Goodax
ayaa marka hore R/wasaa raha Soomaaliya u diray fariin ku socota wax ka
qabashada tabashada ay ka qabaan shacabka reer Hiiraan maamulka Hirshabeelle si
loo baajiyo inuu dhiig ku daato M/Baledweyne lagana war eejiyo doorashada
Xildhibaanada Aqalka hoose qeybta deegaan doorashad ooda tahay Baledweyne.
"R/Wasaare Rooblow, Soo maali oo dhan waxay abaal
kaaga haysaa in aad dalka ka badbaadisay qalalaase iyo dib-u-socod, wax aana
dalka u jiheysay doorasho. Waxaan rajeyn
ayaa in aad si wanaagsan uga warhayso xaalad da lagu dhisay Hirshabelle iyo
tabashooyinka ka ji ra, sidaan ognahay dalka doorasho ayuu u dar eeray, reer
Baladweynana diyaar ayey u yihiin in Guddiga Doorashooyinka si nabad-galyo leh
u soo dhaweeyaan.
Haddii aad ku
raacsantahay in M/ Ba ladwey ne dhiig lagu daadiyo, doorashadana Jowhar loo
wareejiyo, Rooblow barasho wanaagsan.
Haddii aadan ku
raacsaneyn, nabaddoonimadii lagugu bartay reer Hiiraan hakaa arkaan" ayuu
yiri Xildhibaan Goodax.
Dhinaca kale C/G/Barre
ayaa si adag u dhalii lay siyaasiyiin kasoo jeeda G/Hiiraan oo Baledwe yne
gaaray iyo madaxda ugu sareysa Hirshabee lle oo uu ku eedeyay iney
burburinayaan masiirka umadda reer Hiiraan oo ay ka shaqeyn hayaan in colaad ka
dhacdo gobolka Hiiraan.
"Wadatashiyadii
socday, waxaa hakad galiyay wafdi uu hogaaminayo Yusuf Dabageed oo ga daal ka
yimid, isla markaana qaarkood hadallo da andaansi ah baraha bulshada u mariyay
dadka deegaanka una arka xalka keliya inay dagaalama an.. Wafdiga Dabageed
wuxuu iigu muuqday dad colaad xambaarsan Isla markaana ku shaqayna ya fikirkii
Dabageed ee ahaa "Haddii Cali Guud laawe uusan imaan Baladweyne doorasho
kama dhacayso" Waa ayaan darro &nasiib xumo weyn in dadka nuucaas ah
ee Muqdisho taleefanka lo oga hagayo, inay ummad dhan masiirkooda u bu rburiyaan
danah ooda shaqsiga ah, iyagoo sheeg anaya in ay dadkaan matalaan, isla
markaana ay abuuraan colaad iyo qalalaaso, si ay Guudlaawe B/weyne u keenaan
iyadoo loogu caga-jugleyn ayo in doorashada laga wareejinayo Baladweyne"
ayuu yiri Xildhibaan Goodax.
Waxuu sidoo kale
sheegay Xil.Goodaxe haddii qof ku dhinto M/Baledweyne oo laga abaabuli haayo
colaad inuu masuuliyadeeda qaadi doono madaxweynaha Hirshabeelle Cal Guudlaawe..
Hadalka Goodax ayaa imaanaya xili maal mo
ka hor M/Baledweyne ay gaareen siyaasiyiin u badan Xildhibaanada laga soo
doorto Baledwey ne kuwaas oo qaarkood mudadii ay Xildhibaana da ahayeen aanan
hal booqasho ku tagin Baledw eyne, iyadoo ay jirtay mudadaasi ay matalayeen
shacabka reer Hiiraan in dhibaatooyin badan ka dhaceen magaaladaasi sida
Fatahaado iyo daga alo geystay khasaare nafeed iyo mid hantiyadeed waxaana
xiligaan joogitaan kooda Baledweyne uu noqonaya sidii markale loogu dooran
lahaa Xildhibaanimo.
Wasaaradda waxbarashada oo qaadeyso talla abo
culus iyo Jaamacado la xirayo
DFS , gaar ahaan Wasaaraddeeda waxbarasha da ayaa shaacisay
in diyaarisay nidaam gaar ah oo loogu tala-galay in la marsiiyo jaamacadaha ku
yaalla gudaha dalka, si loo hubiyo xaggataya dooda.
Wasiirka W/waxbarashada
Soomaaliya, Md.C/hi Abuukar Xaaji (Carab) oo ka hadlayey ar rimaha waxbarashada
ayaa sheegay in nidaamka ay diyaariyeen ka wasaarad ahaan ay dhowaan gaarsiin
doonaan jaamacadaha, ka hor doora shooyinka.
Sidoo kale wuxuu
tilmaamay inay xirmi jaamacadaha qaar, ga ar ahaan kuwa aan buuxin nidaa mkaas
iyo shuruudaha ay dajisay wasaaradda waxbarashada Soomaaliya.
"Waan wadnaa howsha jaamacadaha, ayaan dha weed waxa aan
sameynay ma dhisan yihiin nida am ahaan waad aragteen waxa qaylo ka
daba-dhacayay, kahor doorashada waxa aan qaybiney naa nidaam aan u diyaarinay
Jaamacadaha oo ja amacaddii buuxin weysay waan xireynaa oo ma sii shaqeyn
doonaan” ayuu yiri W/W/BSomaliya.
Md.C/hi Carab
ayaa sidoo kale intaasi kusii da ray in muhiimaddu ay tahay in ardayda Soomaa liyeed
ay helaan waxbarasho heer sare ah, isla-markaana tayo leh.
Ugu dambeyn
wuxuu ugu baaqay madaxda ja amacadaha dalka inay ku dadaallaan tayada ca sharada
iyo horumarinta maadooyinka ay dhiga an, si ay ardayda uga faa’iideystaan.
Horey dowladda
Soomaaliya ayaa u shaaci say jaamacadaha ku yaalla gudaha dalka ee aqo onsan
tahay, waxaana ay soo saartay liiska jaa macadaasi oo ay ku qiimeyso nidaam
ahaan xag ga dhismaha, haatana waxa ay ka fakireyso dhan ka tayada ee
waxbarashada.
Ciidamo loo tababaray Miino Baarista oo tababar
loogu soo xiray Magaalada Baladwyne.
Xubno ka tirsan
Ciidanka xoogga dalka Soo maaliyeed guutada 5-aad qaybteeda 27-aad ay aa shalay
loo soo xiray tababar la xiriira miino ba rista, tababarkan oo u socday 20 ka
mid ah cii danka mudo 6 bilood ah ayaa u gu soo xirmay shalay xerada Ce elgale
ee M/Beledweyne.
Tababarkan ayaa waxa bixina yey khuburo ka
socotay Heya’adda UNMAS oo Heya’adda miinooyinka ee Q/M. Taliyaha ciidan ka
guutada 5-aad qaybta 27-aad Col Maxamuud Xasan Ibraahim ayaa shahaadooyinka
Guddoons iiyey saraakiisha iyo Ciidanka Tababarka u soo dhamaaday,ayaa ka
hadlay muhiimada uu taba barkan u leeyahay CXDS isagoo faray ciidanka in ay
wixii ay tababarka ka korodhsadeen ugu sha qeeyaan dalka &dadka
Soomaaliyeed
Shirka Istiraatiijiyadda Xalka Waara oo ka furmay
Jowhar
Shir wadatashi
ah oo ku saabsan diyaarinta qorshe
hawleedka Istiraatiijiyadda Xalka Waara
2021- 2022 ee D/G/Hirshabe elle ayaa shalay la gu daahfu ray M/Jowhar. Shirka
waxaa ka qeyb galay Wasiirrada W/ daha Q&gargaarka
ee D/G/ Hi rshabeele, qaar ka mid ah madaxda W/daha D/ G/Hirshabeelle,
Agaasimaha Xafiiska Xalka waa ra ee W/Qorsheynta
Qaranka iyo Khubaro kale.
Shirkan Wadatashiga ah ayaa socan doona mud do 3 Maalmood ah iyada oo la la tashanayo wa saaradaha,
Ganacsatada, Ururr ada bulshada ray idka ah, dadka fatahaadaha ku barakacay iyo
ha y’adaha ka shaqeeya arrim aha barakacayaasha ee ka howl gala D/G/Hirshabeele.
Maamulka Degmada
iyo kan G/Shabeelada dhexe ee Maamulka Hirshabeelle ayaa yiri "Waxa an soo
dhaweynaynaa Qorshe Howleedka Istara ajiyadda
Xalka Waara taas oo muhiimad gaar ah ka maamul ahaan noo leh, waayo waxaa dhib xo oggan nagu haysa
maareynta Arrimaha fatahaad da, abaaraha iyo barakaca tirada badan ee ka jira
gobalka marka waxaan idinka rajeynaa in Xal Wa ara oo aan wax uga wada qaban
karo inuu ka soo baxo wadashigan”.
Agaasimaha
xafiiska xalka Waara Marwo Sa hra Cabdi Maxamedayaa tiri " Muhiimadda safar kadegmada Jowhar waxa ay tahay sidii aan u di yaarin lahayn Qorshe
Howleedka Istaraajiyada Xalka Waara ee DG/Hirshabeele, taas oo naga caawinaysaa
sidii aan ugu gun gaari lahayn arri maha barakaca ee ay keenan abaaraha, fatah aada iyo
colaadaha”.
Wasiirka
Gargaarka iyo Maareynta Masiibooyin ka DGH Md. Cabdi Mahad C/hi ayaa bogaadiyay
howshan baaxadda leh ay isla wadaan W/ Q/ta DF& tan DG/Hirshabeelle.Md.
Saadiq Salaad Wa rsame W/Wasaradda Q/ta D/G/Hirshabeele oo fur ay shirka
wadashiga ayaa yiri "inaan shalay ka wada hadalno diyaarinta qorshe howleedka
Istar aajiyada xalka waara 2021-2022 ee DG/Hirshaba le waa talaabo weyn waana
ku faraxsan nahay in Dowlada dhexe gacan naga siiso arrinka sidii aan Xal Waara
ugu gaari lahayn waxyaabaha ay ka mid yahiin barakaca ay keena fatahaada iyo
abaaraha”.
Sidoo kale,
wasiirka kula dar daarmay madax da iyo
saraakiisha ka socda DG/Hirshabeele inay maskax tuujin fiican ay sameeyn sidii aan wax wanaagsan oo ah kuwa
wax ku ool ah ugu qaban dadkeenna ee ku dhiban deegaanada maamulke enna marka
waa inaan xooggeenna galino diyaa rinta Qorshe howleedka Istaraajiyadan Xalka
Wa ara 2021-2022 DG/Hirshabeele.
Madaxweyne Deni Oo Magacaabay Agaasi me Waaxeedyo
Cusub
Madaxweynaha
D/Puntland Md.Siciid C/hi Deni, ayaa soo
saaray Xeer Madaxweyne Lr. 24 ee 19ka August 2021, kuna saabsan magacaabid
Agaasime Waaxeedyo.
Madaxweynaha
Maamulka Puntland
Markuu arkay:Dastuurka D/Puntland Qodobkiisa 80aad. Markuu arkay: Aqoontooda,
kartidoodaiyo waaya-aragnimadooda shaqo.
Markuu arkay:
Baahida loo qabo horumarinta iyo dardar gelinta shaqooyinka Dowladda.
Markuu la
tashaday: Madaxweyne Ku-xigeen ka Dowladda Puntland Wuxuu xeeriyey:
1. Wasaaradda Amniga iyo DDR-ta D/Puntland
1.1. Waxaa Faysal C/hi Maxamed loo magicaab ay Agaasimaha
Waaxda Maamulka &Maaliyadda ee W/Amniga D/Puntland. 1.2. Waxaa C/dir Cali
Suleymaan loo magacaabay Agaasimaha
Waax da Amniga ee W/Amniga D/Puntl nd.
1.3. Waxaa Cabdixakiin Cabdile Guu leed loo magacaabay
Agaasimaha Waaxda Qors heynta ee W/Amniga
D/Puntland.
1.4. Waxaa Jaamac
Maxamed Yuusuf loo magi caabay
Agaasimaha Waaxda DDR-ta ee W/ Amni ga D. Puntland -1.5. Waxaa Maxamed Muuse Ja
amac loo magacaabay Agaasimaha Waaxda
Mi inada ee W/Amniga D/Puntland
2. Wasaarada Xanaanada Xoolaha Dowladda Puntland
2.1. Waxaa C/hi
Ciise Cumar (Rabiile) loo mag acaabay
Agaasimaha Maamulka iyo Maaliyadda ee W/X/Xoolaha
Dowladda Puntland
2.2. Waxaa Sharmaarke C/hi Ducaale loo maga caabay Agaasimaha Waaxda Qorsheynta
ee W/ X/Xoolaha Dowladda Puntland
2.3. Waxaa Aadan
Caabi Samatar loo magic aabay Agaasimaha Waaxda Caafimaadka Xoola ha ee W/X/Xoolaha Dowladda Puntland
2.4. Waxaa Saadiq C/hi Axmed loo magacaabay Agaasimaha
Waaxda Fidinta Adeegyada Caafim aadk Xoolahaee WXX Dowladda Puntland2.5. Waxaa Maxamed Fu’aad Warsame loo magacaa bay
Agaasimaha Waaxda Shaqada, Shaqaalaha iyo Tababarada ee W/XX/ Dowladda Puntland
2.6. Waxaa Cabdiraxmaan Maxamed Muuse loo magacaabay Agaasimaha Waaxda Wax soo saar
ka Xoolaha ee WX X/ Dowladda Puntland
3. Wasaaradda Howlaha Guud, Gaadiidka iyo
GuriyayntaDowladda Puntland.
3.1. Waxaa Cabdirisaaq Jaamac Nuur loo magac aabay
Agaasimaha Waaxda Maamulka iyo Maali yadda ee W/Howlaha Guud, Gaadiidka iyo
Guriya ynta Dowladda Puntland.
4.Wasaaradda Shaqada, Shaqaalaha, Dhalinyar adda &
Ciyaaraha
4.1. Waxaa Cabdiraxmaan Maxamed Maxamuud loo magacaabay
Agaasimaha Waaxda Maamulka iyo Maaliyadda ee W/Shaqada, Shaqaalaha, Dhal inyaradda
& Ciyaaraha Dowladda Puntland.
* Xeerkani wuxuu dhaqan gelayaa markuu Madax weynuhu
saxiixo, wuuna saxiixay.
Muwaadiniin Soomaaliyeed Oo Dhaawacyo Culus Loogu
Gaystay Dalka Koonfur Afrika
Muwaadiniin Soomaaliyeed ayaa dhaawacyo
kala duwan waxaa loogu gaystay dalka Koofur Afrika, waxaana kasoo baxaya warar
kala duwan oo ku aaddan weerarkaasi lagu qaaday muwaa diniintaasi Soomaaliyeed
ee qaybta ka ah dadka Soomaaliyeed ee ganacsiga ku leh dalkaaasi.
Wararka aan helnay ayaa sheegaya in labo muwaadin oo
Soomaaliyeed dhaawac yo loogu gaystay dalkaasi, waxaana maagc-yado oda lagu soo
koobay Xundubeey iyo Jaceyloow, waxaana la sheegay in dhaawacy-adodu ay yihiin
kuwo culus.
Weerarka ayaa ka
dhacay Kraaifontein oo ka tirsan M/Cape Town ee Dalkaasi K/Afrika, wa xa-ana la
sheegay in kooxo Burcad koofur African ah ay weerareen dhallinyaraadasi
Soomaaliyeed, waxaana sidoo kale wararku waxaa ay intaas ku darayaan in xaalad
kacsanaan ah ay ka taagan tahay halka lagu magacaabo Kraaifontein oo ka tirsan
Magaalada Cape Town ee Dalkani Koonfur Afrika, taasi oo la sheegay in lagu
weeraray dha linyaraasi. Waxaa hadda socda Baaritaanno la sheegay in ay
sameynayaan Boolisku, waxaana maalmihii la soo dhaafay socday boob iyo qalala asi
ka taa gnaa degaankaasi, waxaana ganacsat ada Soo maaliyeed ee Magaaladaasi ku
nool ay walaac ka muujiyeen dhacdadaasi.
Dalka Koofur
Afrika waxaa ku ganacsada Soo maali farabadan, waxaana inta badan ay la kulm aan
dilal iyo dhac aan xisaab lahayn, iyadoo bilihii la soo dhaafay xaaladda
dalkaasi ay ahayd mid kacsan.
Wararkii ugu dambeeyay ee dalka Afghanistan
Duulimaadyadii uu
Mareykanka muwaadinintii sa ku daad gureynayay ayaa dib uga bilowday
Afgaanistaan kadib markii la hakiyay ku dhawaad 7 saacad ood Jimcihii. Saldhigga
Mare ykanka ee Qatar ayaa noqday mid buux dhaafay oo aan qa abili karin dad dambe,
taasoo kuqasbeysa Washi ngton inay ku dadaasho inay hesho dalal kale oo qaabila
dadka imanaya.
Waxaa wali
garoonka diyaaradaha ee Kabul ka taagan jahwareer ka dhashay dadka badan ee
doonaya inay garoonka ka dhoofaan. Hoggaam iye Taalibaan ah oo ay baadi
-goobayaan Marey kanka iyo QM ayaa ka soo dhex muuqday caasim adda Afghanistan
ee Kabul, ka hor wada –hadalla da lagu dhisayo dowlad cusub.
Khalil Haqqani,
oo qayb ka ah shabakada Xa qaani ee mayalka adag, ayaa lagu sawiray isaga oo ku
dhex jira dad badan oo ku sugnaa caasim ada Afgaanistaan jimcihii, isga oo ay
hareerihiisa taagnaayeen rag hubaysan oo ku labisan dares ka milatariga.
Sawirrada ayaa
muujinayay Haqqani oo masaa jid ku jira oo khudbad u jeedinaya dad misaajidka
ku sugnaa. Horraantii 7baadkan,Abdullah Abdul lah – oo ah madaxa G/Sare ee Dib
-u –heshiisiin ta Qaranka ee Afghanistan – ayaa soo bandhigay sawirro kulan uu
la yeeshay Haqqani iyo wafdigi isa Taliban, iyo sidoo kale madaxweynihii hore
ee Afghanistan Xamiid Karzai.
Haqqani wuxuu ka mid yahay ragga sida weyn uu
u baadi -goobayo Mareykanka, waxaana mad axiisa la dul dhigay $ 5 milyan.
Aasaasaha kooxda
Taliban ahna hogaamiye ku xigeenka Mullah Abdul Ghani Baradar ayaa ga aray
caasimada Afghanistan ee Kabul.
Sarkaal sare oo
ka tirsan Taalibaan ayaa u she egay wakaaladda wararka ee AFP in Baradar uu la
kulmi doono "hoggaamiyeyaasha jihaadka iyo siyaasiyiinta si loo dhiso dowlad
loo dhan yahay”.
Baradar, oo sidoo kale ah madaxa xafiiska
siy aasadda kooxda ee Doha, ayaa Talaadadii gaa ray Afghanistan isagoo ka degay
magaalada Kan dahar. Waa hogaamiyaha ugu sareeya ee Taalib aan ee hadda dalka
ka jira waxaana loo badina yaa inuu noqon doono hogaamiyahadowlad ay soo dhisi
donaan Taliban.
Prof.
Yaxye : Reer Afgoye yaan la dulmin!!!.
Afgoi ma ahan
Magaalo Daraad la degay ( F.S: 1-5 ). Ma ahan in la yiraa waxaa la duminaa Xaa fad
dhan oo Daaro Dabaqyaa leh, Dowr Boqol oo guri iyo Masaajid .Sa babtuna ma ahan
Dan guud ee waa Qaab dhul Boob Shakhsiy aad ah. (F.S:6&7).
Horay ayaa la isagu Dayay
in la boobo, Laakin Maxkamadda ayaa Ca deeysay in ey leeyihiin Dad Reer Afgoi
ah, loona Xoog sheeganayo Hadda. Masuuliyiintu yeyna Bo obin Shacabka
Masaakinta ah ee Hore Daadadkii aan laga daryeelin ( F.S:8- 9 ) . Afgoi ha loo
daa yo Bilicdeeda ( F.S:10-20) Somaliya ma ahan Ma rkii ugu horeysay ee
DeegaanShacab la boobo.
Cadaaladda ha loo hiiliyo.
Qore:
Yahya Amir
Ra’iisul Wasaraaha Britain oo beddelay mo
wqifkiisii ku wajahnaa kooxda Taalibaan
Ra’iisul
Wasaaraha Britain Boris Johnson ay aa beddelay mowqifkiisii ku wajahnaa kooxda
Taalibaan, isaga oo sheegay in Britain ay la shaq eyn doonto kooxdaas haddii ay
lagama maarm aan noqoto.
Hadalkan ayaa ka
duwan kii Johnson kasoo ye eray Toddobaadkii tegay markii Taalibaan ay la w areegtay
gacan ku haynta Afghanistan, markaasi oo uu sheegay in UK aysan marnaba
aqoonsan doonin kooxdaas.
"Waxa aan doonayo
inaan u xaq iijiyo shacabka ayaa ah dadaallade ena siyaasadeed ee ku aadan xal
u helista Afghanistan. La-shaqeyn ta Taalibaan, haddii lagama maar maan noqoto,
dabcan way dhici doontaa,” ayuu yiri Johnson.
Hadalka Johnson
ayaa imanaya ayada oo Daraad, Madaxweynaha Ruushka Vladimir Putin uu taageero u
muujiyey kooxda Taalibaan kana di gay cadaadiska ay dalalka Reer Galbeedka isku
dayayaan inay kooxdaas saaraan.
Madaxweyne Putin
oo hadlayey kadib kulan uu Moscow kula yeeshay ra’iisul wasaaraha Jarma lka
Angela Merkel, ayaa sheegay in dalalka kale ee caalamka, oo uu la jeedo reer
galbeedka, ay san qiyamkooda ku qasbin kuna soo rogin Afghanistan.
Johnson ayaa
dhinaca kale sheegay in xaala dda garoonka diyaaradaha caalamiga ah ee Kabul,
halkaasi oo ku xoomeen kumanaan qof oo reer Afghanistan ah, si ay dalka uga
cararaan, inay hadda soo wanaagsaneyso.
Dowladda Britain
ayaa sheegay inay xaqiijisay daad-gureynta 1,615 oo qof, tan iyo Sabtidii tag tay,
oo ay ku jiraan 399 qof oo British ah, 230 sha qaalaha safaaradda ah, & 420
qof oo Afghans ah.
Shacabka Afghanistan ee ka cararaya Taal iba an oo
wax ka daran kala kulmay Mareykanka
Askarta Mareykanka ee ku sugan garo-onka diyaaradaha Hamid
Karzai ee magaalada Kabul ayaa cunto uu ku jiro hilibka doofaarka u qeybinaya
kumanaanka shacab ee reer Afghanis-tan ee ay halkaas ka daad-gureynayaan.
Ciidamada Mareykanka ayaa isku dayaya inay Af-ghanistan ka
saaraan ku dhowaad 60,000 oo qof oo Afghans ah, kuwaas oo isugu jira dad la
shaqeyn jiray ciidamada Ma-reykanka iyo ehelladooda.
Hase yeeshee qaar ka mid ah dadkan ayaa ka war helay in
cunto doofaar lagu siinayo garoonka, taasi oo diintooda wax u dhimeysa, sida
laga soo xigtay xubno ka mid ah.
Haweeney ka mid ah dadkan, oo ayada iyo nink-eeda iyo
gabadheeda ay sugayaan in halkaas laga qaado, ayaa barta Instagram-ka soo
dhigtay sawirrada cuno baakadeysan oo hilibka doofaar uu ku jiro.
"Waxay nagu quudinayaan doofaar, oo aaney diinteena
ogoleyn. 95% dadka halkan ku sugan ma aqrin karaa English,” ayey haweeneyd-an
ku tiri qoraal ay soo raacisay sawirka ay soo dhigtay Instagram.
"Cunada nama siiyaan ee meel fog fog ayey ayada oo
baakadyesan kasoo tuurayaan,” ayey tiri.
Diinta Islaamka ayaa si adag u mamn-uuceysa in Muslimiinta
ay cunaan hilib doofaar.
Haweeneydan ayaa sidoo kale ka hadashay xaal-adda liidata
ee ay kumanaanka qof ee reer Afgh-anistan ku wajahayaan garoonka diyaaradaha
Kabul, oo ay sugayaan in laga daad-gureeyo.
Waxay sheegtay inay dul seexanayaan dhagxaan iyo qashin,
xilli qabow darran uu jiro, xilli ciidamada Mareykanka ay qoryo ku qabana-yaan.
"Ma haysano wax hub ah, waxaan isku dayeynaa kaliya inaan
halkan ka baxno,” ayey tiri.
Kumanaan qof oo shacab Afghanistan ah ayaa garoonka
diyaaradaha u cararay kadib markii Ta-alibaan ay la wareegtay gacan ku haynta
Afghan-istan, ayaga oo ka cabsi qaba in kooxdaas ay beegsato.
Digniin dhanka ammaanka ah oo ka soo ba xday
safaaradda Mareykanka ee Kabul.
Safaaradda Mareykanka ee Afgaanis-taan ayaa soo saartay
digniin dhanka amniga ah oo lagula talinayo muwaadiniinta Mareykanka inay ka
fogaadaan inay u safraan garoonka diy-aaradaha ee Kabul.
Taladan ay bixisay safaradda oo lagu daabacay boggeeda
internetka, waxay safaarad-du ka digtay "khataro amni oo ka dhalan kara
albaabbada garoonka”.
"Waxaan kula talinaynaa muwaadiniinta Mareykanka inay ka
fogaadaan inay u safraan garoonka diyaaradaha ayna ka fo-gaadaan irdaha garoonka
waqti-gaan haddii qofka shaqsi ahaan uusan amar ka haysan wakiil ka socda
dowladda Mareykanka,” ayaa lagu yiri qoraalka.
Safaaraddu waxay sheegtay in muwaadin kasta oo Mareykan ah
oo ku sugan Afgaanistaan oo aan weli buuxin foomka Codsiga Dib -u -celinta
"ay sida ugu dhaqsaha badan u sameeyaan”.
Waxay intaas ku dartay: "Ha soo wicin safaaradda Mareykanka
ee Kabul si aad u hesho faahfaahin ama warbixinno ku saabsan duulima-adka.
Goobjoogayaal ayaa sheegaya in weli ay fowdo ka jirto
garoonka iyadoo dadweyne fara badan ay u dadaal ugu jiraan sidii ay u gaari
lahaayeen gudaha garoonka.
Pakistan: Carruur lagu dilay Qarax Ismiida amin
ah.
Qarax ismiidaamin ah oo lala beegsaday gaari ay la socdeen
muwaadiniin Shiinees ah oo ka dhacay Gwadar oo ku taalla gobolka Balochi-stan
ee koonfur -galbeed Pakistan ayaa lagu dilay laba carruur ah, saddex kalena waa
ay ku dhaawacmeen, sida ay sheegeen saraakiisha bo-oliiska.
Ma jirin sheegatay mas’uuliyadda weera-rkii Jimcihii.
Liaquat Shahwani, oo ah afhay-eenka xukuumadda gobolka Bal-ochistan,
ayaa u sheegay wakaa-ladda wararka ee Reuters "Laba carruur ah ayaa ku dhimatay
weerarka, saddexna way ku dhaawacmeen.
Qaraxa ismiidaaminta ayaa ka dhacay wadada East Bay ee
magaalada dekedda leh ee Gwadar abaare 7 -da fiidnimo (14:00 GMT). Mu-waadiniinta
Shiinaha ayaa waxaa soo gaaray dhaawacyo fudud, sida lagu sheegay war ka soo
baxay booliska.
Dagaalyahannada gooni u goosadka ah ayaa kacdoon hubeysan
oo muddo dheer ka wa-day Balochistan.
Weerarka ayaa yimid ka dib markii weer-ar bas lagu qaaday
gobolka waqooyi-galbeed ee Pakistan ee Khyber-Pakhtunkhwa halkaas oo lagu dilay
13 qof oo ay ku jiraan sagaal shaqaale Shiinaha ah iyo laba askari oo Pakistan
ah hor-aantii bishaan.
TAALIBAAN oo dagaal looga dilay 15 xubno od,
lagana qabsaday saddex degmo
Ciidamo daacad u ah dowladdii la riday ee Afghanistan ayaa
Jimcihii Taaliban dib uga qabsaday saddex degmo oo ku yaalla waqooyiga dalkaasi
maalmo uun kadib markii ay kooxdu dib u aas-aastay maamulkeedii dalkaasi.
Warbaahinta bulshada ee ta-abacsan Taalibaan ayaa xa-qiijiyay
in ciidamadoodu ay dib uga gurteen gobolka Baghlan. Waxa ay she-egeen in ugu
yaraan 15 dagaallamayaasha Talib-an ah ay ku dhinteen 15 kalana ay ku dhaawa-cmeen
waxa ay ugu yeereen dhabarjebinta cafiskii ay kooxdu u fidisay xubnaha
dowladdii hore ee Afghanistan.
Abdul Hamid, oo ah taliye maxalli ah ee koox lagu tilmaamay
kacdoonka ka dhanka ah Taalibaan ayaa ku sheegay farriin muuqaal ah oo uu ka
soo diray degmada Andrab in ciidamadiisu ay qarka u saaran yihiin degmo kale,
islamark-aana wacad ku maray in uu qabsan doonaan gobolka Baghlan oo dhan.
Wakaaladda wararka ee Reuters ayaa qortay in Taalibaan ay
dalbatay ciidamo dheeri ah oo ka dagaalamaya degmada Andrab.
Weerarkan ayaa yimid maalmo kadib markii Amrullah Saleh oo
Madaxweyne ku xigeen u soo noqday Madaxweynaha sida iskiis ah isku musaafuriyay
ee Ashraf Ghani uu ku dhawaaqay inuu abaabulayo ciidan xoogan oo iska caaybiya
Taalibaan oo uu ka wado gobolka uu ka soo jeedo ee Panjshir.VOA
Aasaasaha Kooxda Taliban Oo Shalay Kabul Ka Degay
Aas-Aasaha kooxda Taliban ahna hoga-amiye ku xigeenka
Mullah Abdul Ghani Baradar ayaa gaaray caasimada Afghanistan ee Kabul.
Sarkaal
sare oo ka tirsan Taalibaan ayaa u sheegay wakaaladda wararka ee AFP in Bara-dar
uu la kulmi doono "hoggaam-iyeyaasha jihaadka iyo siy-aasiyiinta si loo dhiso
dowlad loo dhan yahay”.
Baradar, oo sidoo kale ah madaxa xafiiska
siyaasadda kooxda ee Doha, ayaa Talaadadii gaaray Afghanistan isagoo ka degay
magaalada Kandahar.
Waa hogaamiyaha ugu sareeya ee Taalibaan ee
hadda dalka ka jira waxaana loo badinayaa inuu noqon doono hogaamiyahadowlad ay
soo dhisi donaan Taliban.
SIDA SOOMAALIYA AY UGU
NOQOTAY TURKIGA ALBAABKII UU KA GALAYAY AFRIKA.
Toban sano kahor,
markii madaxweynaha Turkiga Recep Tayyip Erd ogan, uu cagta dhigay Muqdisho,
isagoo ku tegay booqashadii ugu sarre ysay ee hoggaamiye uu ku tago Soomaaliya
ayaa waxay taasi indhaha caal amka u soo jiidday xaaladda daran ee
bani’aadannimo ee ka jirtay dalkaas. Muhiimad
da 1aad ee Turkiga ayaa ahayd inuu gar gaar bani’aadannimo gaarsiiyo dadka ay
saa mey say abaarta, oo ahayd tii ugu darne yd ee Bar iga Afrika ka dhacda
muddo 60 sano ah.
Si loo fududeeyo gaarsiinta gargaarka, waxaa
durba Muqdisho ka billo wday mashaariicda dhismaha waddooyinka, safaaradda
Turkiga ee Muq disho ayaana la furay.
Ururro-dowladeedka
iyo kuwa bulshada rayidka ee Turkiga ayaa gargaar bani’aadannimo, kuwo
horumarineed, dhismaha iskuullada iyo deeq wa xbarasho u fidiyay ardayda
Soomaaliyeed si ay wax uga bartaan Turkiga. Wax yar kaddib, safaarado kale oo
shisheeye ayaa la furay, magaaladuna horumar ayay sameyneysay, iyadoo soo
jiidatay maalgashi iyo qurbojoogta oo dalka ku soo laabaneysay.
Albaabbada
ganacsiga ee labada dal ayaa la furay. Shirkadaha Turkiga ayaa bilaabay inay
maalgashadaan Soomaaliya, qaarkoodna waxay heleen qandaraasyo heer sare ah oo
ay ku maamulayaan dekadda iyo garoonka Muqdisho. Dhanka kale, ganacstao badan
oo Soomaali ah ayaa ganacsiyo ka furtay Turkiga, boqollaal kalena Tukriga ayay
ka dhigteen hoyga waxba rashada sare iyo caafimaadka.
Dadaallada
Turkiga ee Soomaaliya ayaa inta badan loo arkaa kuwo guu leystay. Turkiga iyo
Soomaaliya ayaa muujiyay muhiimadda ay xiriirka taar iikheed iyo kan dhaqan u
leedahay xoojinta xiriirkooda iyo hiigsashada qaa bab kale oo iskaashi looga
yeelan karo dhinacyada kale.
Soomaaliya oo
Geeska Afrika ku taalla ayaa noqotay albaabka uu Turkigu ka galayo Bariga
Afrika iyo dalalka saxaraha Afrika ka hooseeya.
Daraad oo ay ay taariikhdu ahayd Aug. 19, 2021, waa
sanadguurada 10-aad ee ka soo wareegatay soo celinta xiriirka Turkiga iyo
Soomaaliya. Xiriirkaas, ayaa lagu wadaa inuu sii xoogeysto, sida ay sheegayaan
khuburada.
Ujeeddo ka baxsan awoodda jilicsan
Horumarro xiriir
ah oo isugu jira heer caalami, gobol iyo gudaha ayaa lab ada dal waxay ku
dhiirrigeliyeen inay ballaariyaan xiriirkooda ka baxsna bani’aadannimada, horumarinta,
dhaqanka iyo ganacsiga.
Kaddib
afgembigii dhicisoobay ee July 15, 2016 ka dhacay Turkiga ayna soo abaabuleen
dhaqdhaqaaqa FETO, Turkiga ayaa ku fekeray inuu xoojiyo joogitaankiisa Bariga
Dhexe iyo Afrika, halkaas oo ay ku xoogeysanayeen kooxaha argagixisada.Gobol
ahaan, Turkiga ayaa ka walaacsan saameynta dalalka sida Imraatka Carabta inuu
faafiyo dano lid ku ah Turkiga. Dhanka kale, taageerada Mareykanka ee waqooyiga
Suuriyauu ku siiyo YPG, oo xiriir la leh PKK, oo ah ururkii mas’uulka ka ahaa
dhimashada kumannaan muwaaddiniin Turki ahaa oo la dilay tan iyo sanaidhii
1980-meeyadii, ayaa ku kalliftay Tukriga inuu militari ahaan saameyn ugu yeesho
gobolka haddii uu doonayo inuu xajisto danihiisa qaranka.
Isagoo
dhiirrigelin ka helaya horumarka teknolojiyadeed ee militarigiisa si da
Bayraktar TB2, ayaa Turkiga wuxuu adeegsaday awooddiisa sida laga ar kay Libya,
Suuriya iyo gobolka Nagorno-Karabakh ee Azerbaijan.
Isagoo daneynaya inuu xajisto danihiisa istaraatiiji ee
Soomaaliya, Tukriga ayaa machadka militariga ee TURKSOM ka dhisay duleedka
Muqdisho si loogu tababaro ciidamada Soomaaliya.
Caalamka ahaan,
Turkiga ayaa fursad u arkay inuu ka faa’iideysto duni da talada wadaagta taas
oo u oggolaaneysa in Turkiga quwad gobolka ka jirta ahaan uu is kala fidiyo
isla markaana muujiyo sida uu muhiim u yahay.
Soomaaliya ahaan, waxaa muhiimad koowaad u ahaa in dalka
laga xoreeyo al-Shabaab sidoo kalena ay ilaaliso xudduudaheeda.
Si taas loogu
guuleysto, Soomaaliyawaxay raadineysay saaxiib militari oo awood leh oo si
deeqsinnimo leh u taageera. Ku dhowaad 2,500 oo ciidamo Soomaali ah ayaa tababar ku qaatay TURKSOM, Tukriga ayaana
qalab mil itari ugu deeqayay Soomaaliya. Ciidamada
Soomaalida ee uu Turkiga tababaro Ilaa iyo haatan, ciidamada uu Turkigu
tababaray ayaa safka hore ka ahaa dagaalka ka dhanka ah al-Shabaab iyagoo qeyb
ka ahaa Ciidamada Qaranka Soomaaliya (SNA) waxayna awoodeen inay xoreen
magaalooyin muhiim ah sida Janaale oo ka tirsan Shabeellaha Hoose.
Waxaa intaas dheer, weerarrada al-Shabaab ee caasimadda
Muqdisho ay aa yaraaday.
TURKSOM ayaa
sidoo kale muhiim u ah Soomaaliya, ciidamada AMI SOM ayaa si tartiib tartiib ah
u yareynayay joogitaankooda dalka si SNA lo ogu oggolaado inay la wareegaan la
dagaallanka Alshabaab.
Go’aanka madaxweynihii hore ee Mareykanka Donald Trump ee
ilaa 800 oo ciidamo Mareykan ah looga saaray Soomaaliya bishii December ee
sanadkii hore ayaa sidoo kale ka dhigan in doorka Turkiga ee dib u dhiska SNA
ay tahay degdeg ayna tahay in la dardar geliyo.
Quwad cajiib ah
Arrimahaas ayaa
Turkiga ku dhiirrigeliyay in hannaanka awooddiisa jili csan ee Soomaaliya iyo
gobolka uu ku milo awood adag si uu u xajisto dan ihiisa qaran iyo kuwa
istaraatiijiyadeed.
Joseph Nye, oo ah saynisyahan siyaasadeed oo Ameerikaan ah
ayaa isku dhafiddan ku tilmaamay "quwad cajiib ah.”
Awoodda cajiibka
ah ee Turkiga ee sii kordheysa ee Soomaaliya ayaa muhiim u ah labada dhinac.
Marka la eego Turkiga, waxay ka dhigi kartaa dal door muhiim ah ka cayaaraya
gobolka Geeska Afrika, isagoo sii balla arinaya joogitaankiisa dalalka saxaraha
ka hooseeya.
Soomaaliya marka la eegana, guul weyn ayay u tahay inay
hesho saaxiib da acad ah la iskuna halleyn karo ah sida Turkiga isla markaana
doonaya inuu caawiyo xilli ay xaalad adag ku jirto.Dadka qaar ayaa qaba in
wixii ka dhacay Afghanistan ay tahay inay cashar weyn u noqoto Soomaaliya, iya goo
qaba in taageero caalami ah aan la isku halleyn karin.
Xigasho:BBCSomali
WAA AYO JOY ISA, GABADHA MURANKA KA DHEX ABUURTAY
BULSHADA SOMALILAND?
Joy Isa oo ah
madaxweynaha jaamacada Barwaaqo ee Hargaysa, waa gabadh reer Nigeria ah, waa
macalimad aqoonta heer sare ka gaadhay oo shahaadada doctorate degree ka
diyaarinaysa kulliyada waxbarashada, waa gabadh soo maamushay dugsiyo badan,
waana wadaadad diinta Masiixiga ku xeel dheer.
Isa ayay hadal
haynteedu baraha bulshada la wareegtay ka dib markii Cabdimalik Muuse Cold oon,
uu soo bandhigay inay tahay wadaadad tab liiqi ah oo diinta Masiixiga faafisa,
taasi oo bulsh ada muran badan oo u jeedada Isa ay Somaliland u joogto lax xidhiidha
ka dhex dhalisay bulshada, waxana la rumaysan ya hay in sababta darteed Coldoon
loo xidhay.
HALKAAN KA AQRISO W/WARGEYSKA MOGADISHU TIMES 22-AUGSTO 2021
...