HALKAAN KA AQRISO W/WARGEYSKA MOGADISHU TIMES 18-JULY 2021
.
Dowladda
soomaaliya oo diidday "war bixinta guddiga qiimeynta madaxa bannaan ee
midowga afrika"
War kasoo baxay xuk uumadda ayaa lagu she egay
in golaha Wasiirra da ay shir deg deg ah ka yeelanayaan arrintan, dhawaanna bayaan
kasoo saari doonaan.
MAXAY
KA HADASHAY WARBIXINTA?
Waxay "guddigu" sheegeen inay
qiimaynta bill aabeen iyagoo ka tallaabo qaadaya qaraarradii ka soo baxay G/Ammaanka
ee Q/Midoogay, oo kala ahaa 2520 iyo 2568 (2021)
Qodobbada lagu faahfaahiyay waxay kala
yihiin:
Arrimo ku saabsan Soomaaliya iyo
saamaynta ha nnaanka guud ee dowlad dhisidda Faahfaahin ku saabsan xaaladda amni ee Soomaaliya Howlg alka Midowga
Afrika ee Soomaalia (AMISOM)
Wadashaqaynta ka dhaxaysa
Midowga Afrika (AU) iyo beesha caalamka
Waddooyinka u furan howlaha Midowga Afrika
ee Soomaaliya 2021 kaddib
Xogo la ogaaday Talooyin
Warbixintan ayaa lagu sheegay in qabiillo
ay wali saamayn ballaaran ku leeyihiin dhinac walba oo ka mid ah hannaanka
siyaasadeed ee Soo maaliya.
Sidoo kale waxaa lagu qeexay
warbixinta in ga cmo shisheeye ay faraha kula jiraan howlaha la xiriira
horumarka Soomaaliya.
"Ma jiraan dhismeyaal maamul oo ay
dowlad da leedahay, sida maxkamado iyo saldhigyo boo lis, xarumo caafimaad,
kuwo wax barasho iyo go obo kale oo loogu adeego shacabka," ayaa ka mid
ahaa erayada ku jira war bixinta la sheegay inay kasoo baxday guddiga Midowga
Afrika.
"Caqabadda aasaaska ah ee hor taagan
xasil oonida Soomaaliya waa in DF iyo D/G/yada ay ku guul darraysteen
dhammastirka dastuurka qabyo qoraalka ah, xal u helista awood qaybsiga iyo wa daagista
kheyraadka", ayaa lagu yidhi war bixinta.
Militariga Soomaaliya "uma diyaarsana
dagaal"
Midowga Afrika oo si kulul uga hadlay
muddo kordhinta Farmaajo Talooyinka lagu
soo jeediyay waxaa ka mid ah in wixii ka dambeeya 2021 howlgalka Amisom la gu
wareegiyo MAfrika iyo QM oo wadajir ah.
Ama in Soomaaliya la geeyo ciidamada heeganka ah ee Bariga Afrika. Sidoo kale
waxaa waddooyinka furan lagu daray in Amisom ay ka baxdo Sooma aliya ka dibna
mas'uuliyadda Amniga lagu waree jiyo ciidanka xoogga dalka Soomaaliya.
Ilaa hadda ma cadda qodobbada gaarka ah ee ay ka biyo diidday dowladda
Soomaaliya, iyadoo laga war dhowrayo jawaabta faahfaahsan ee ay xukuumadda
ballan qaadday.
Qoraalka ayaa ku soo aaday xilli
Soomaaliya ay hadda ku mashquulsan tahay arrimaha doora shada oo in muddo ah
soo jiitamayay
Raysal
wasaaraha Soomaaliya oo ka hadlay Ja dwalka ay soo saareen Guddiga Doorashoo yinka
R/Wasaaraha DF Md.Maxamed Xuseen Ro oble
ayaa soo dhaweeyay Jadwalka hanaanka do orashooyinka 2da aqal ee Baarlamaanka
Sooma aliya ee ay soo saareen guddiga doorashooyinka heer Fedaraal ee FEIT.
"Waxaan soo dhaweynayaa oo bogaadinayaa
jadwalka ay shaac iyeen guddiga maamulka doorasho oyinka ee heer federaal, kaas
oo si fa ahf aahsan u qeexaya xilliy ada iyo qaabka ay u dhace yso doo rashada
Aqalka Sare iyo G/S/hBaarlamaan ka FS” ayuu yiri R/wasaare Maxamed Xuseen
Rooble.
R/wasaare Rooble ayaa sidoo kale
D/goboleedy ada dalka uga mahad ce liyay dadaalkooda iyo dabacsanaanta ay muuj iyeen,
islamarkaana ugu baaqay iney ku dhaasad aan hirgelinta qabsoom ida
doorashooyinka.
"Shacabka Soomaaliyeed waxa ay naga suga yaan
doorasho nabdoon, daahfuran oo ka fog eex iyo qof jecleysi, kuna dhacda
xilligii lagu heshii yay, sidaas darteed waa in aan iska wada xilsaar naa
hirgelinta howshaas muhiimka ah, si aan dib u dhac lahayn” ayuu yiri Raysal
wasaare Rooble.
Gabagabadii RW/Soomaaliya Md.
Rooble ayaa beesha caalamka uga mahadceliyay kaalintooda nabadeynta iyo dowlad
dhiska Soomaaliya, waxu una ugu baaqay in ay taageeraan howsha hirgelin ta
doorashoyinka dalka.
Taliyaha
Booliska Oo Amar Siiyay Ciidanka Ilaaliya Amniga Garoonka Aadan Cadde
Ciidamada Booliiska ee ka howlgala gudaha
iyo banaanka iyo irridda hore ee laga soo galo ga roonka ayaa qeyb weyn ka
qaata howlaha lagu su gayo amniga gaar ahaan barista gaadiidka rakaab ka, dadka
howlaha gana csiga iyo hay’addaha ka le ee howl-maalmeedko oda caadiga ah u
taga Ga roonka Aadan Cadde.
Taliyaha Ciidanka Booliiska Garoonka
Aadan Cadde Cabdifataax Bashiir Cali oo uu wehliyo Ma areeyaha Maamulka Guud
iyo Amniga Garooma da Soomaaliya Cabdinaasir Maxamuud Gurey ay aa kula
dardaarmay ciidamada in ay ku dadaala an cabsida Alle, iyo xaqdhowrka
muwaadiniinta ay shaqooyinka u hayaan.
Booliska ayaa waxa ay mas’uuliyad ka saran
ta hay illaalinta shacabka amniga gudaha waxaa dna ka dareemi kartaa ama aad ku
arkeysaa in ay yihiin kuwa si ilbaxnimo, waayo aragnimo iyo xil kas ula
macaamilaya muwaadiniinta Soomaaliy eed mansabkasta oo ay leeyihiin.
Duqa
Muqdisho oo xariga ka jaray dhismaha waddo dhibaato lagu qabay
Wadadaan oo aheyd mid bur-bur ku yimid
isla markaana dhibaato xoogan oo dhanka isku so codka ah ay ku qabeen shacabka
ayaa muddo ko oban lagu dhisay iyadoo laga jawaabayo cab ashada Shacabka,
sida.lagu sheegay War kasoo baxay Maamulka Gobolka Banaadir.
Duqa Muqdisho ayaa kula dardaarmay Bulsha
da in ay ka shaqeeyaan sidii ay u ilaashan lahaay een Dhismaha lagu sameeyay
Wadadaan Laami ga ah isla markaana ay ugu shaqeyn lahaayeen Bilicda iyo
Nadaafada.
Maamulka Gobolka Banaadir ee uu Hogaami yo
Guddoomiye Cumar Maxamuud Maxamed (Cu mar Filish) ayaa horey u fuliyay
Mashaariicyo bad an oo dib u dhis loogu sameenayo wadooyinka Laamiga ah ee
Magaalada Muqdisho, hayeeshee waxaa jira wadooyin badan oo qarka u saaran in ay
go’aan, kuwaas oo dhibaato ay ku qabaan dad ka Shacabka.
Madaxweynaha
Koofurgalbeed oo xariga ka jaray xabsiga Dhexe ee Baydhabo
Madaxweynaha maamulka K/Galbeed C/ca siis
Xasan Maxamed Laftagareen ayaa Shalay xarigga ka jaray Xabsiga Dhexe ee
Magaalada Baydhabo, kaasoo si casri ah loo dhisay, waxa ana dhismaha
mashruucaan fulisay Wasaaradda Cadaaladda Xukuumadda Soomaaliya.
Munaasabadda xarig jarka auaa waxaa goobjo
og ka ahaa Wasiiro ka tirsan Xukuumadda, Xafii ska RWasaaraha, Taliyaha
Ciidanka Asluubta iyo mas’uuliyiin ka tirsan Dowlad Goboleedka Koofur Galbeed
Madaxweynaha DGK/Galbeed Md. Cabdicasiis
Laftagareen ayaa xariga ka jaray Xabsiga M/Ba ydhabo, wuxuuna amaanay kaalinta
wanaagsan ay dhismahan ay ka qaadatay DFS.
Dhismaha Xabsigan ayaa qeyb weyn ka qaa danaya
xoojinta amniga iyo kor u qaadista dhaq an celinta maxaabiista. xabsiga dhexe
ee Bay dhabo oo xariga laga jaray
Xildhibaan
Jeesow oo shaaciyey inuu tegay xarunta NISA iyo wixii uu kasoo ogaaday arrinta
Ikraan Tahliil
Xildhibaan Daahir Amiin Jeesow oo ka tirsan
golaha shacab ee baarlamaanka Soomaaliya oo ka hadlay kiiska Ikraan Tahliil
Faarax oo muddo ka badan labo toddobaad la la’yahay, ayaa codsi u diray
bulshada iyo hey’adaha kala duwan ee do wladda Soomaaliya, isagoo ka dalbaday
in si wa dajir ah looga qeyb qaato baadi goobka Ikraan oo nolol iyo geeri lagu
la’yahay.
Sidoo kale Xildhibaanka ayaa sheegay in la
aq oonsaday gaariga ay raacday Gabadha maqan, kaas oo laga lahaa taliska NISA,
islamarkaana ay socdaan baaritaano ku saabsan sidii loo ogaan la haa halka lala
aaday gabadha.
Xildhibaan Daahir Jeesow ayaa bulshada Soo
maaliyeed ka codsaday in la joojiyo wararka aan xaqiiqada aheyn ee baraha
bulshada lagu faafin ayo, islamarkaana cidii xog ka heysa gabadhaas ay asaga si
gaar ah ula soo wadaagto. Xildhibaan ka ayaa soo bandhigay lambarka
taleefankiisa ee lagala soo xariiri karo, waxuuna bulshada ka co dsaday inay la
soo xariirto cidii war ka heysa Ik raan nolol iyo geeri.
"Waxaan ka codsanayaa umadda Soomaaliye ed,gaar
ahaan cidii wax macluumaad ah ka heysa meesha ay ku sugan tahay gabadhaas, in
anigoo ah Adeerkeed, Xildhibaankeeda, ay ila soo xariir to, arrintaan waa na
xanuujineysaa naga daaya wararka aan saxda aheyn, gaar iila soo xariira xa taa
hadii wax la qarinaayo ay jiraan ila soo wadaa ga aniga,” ayuu yiri Xildhibaan
Daahir Jeesow.
Bandhiga
buuga Hawaale Warran oo lagu qabtay magaalada Hargaysa
Abwaanka ayaa buugan kaga sheekaynaya
noloshiisa, taariikhda
Soomaalida gumaystihi ka hor, ka dib, dowla di kacaanka, bur burkii iyo must aq
balka.
Inkasta oo uu Ha draawi xanuunsa na oo
aanu xaflada iman hadana waxa soo buux dhaafiyay ku manaan qof oo ku koray
dhagaysiga suugaanta qarniga ah ee abwaanka.
Waxa kale oo goobta joogay saraakiil
xukuum ada Somaliland ka tirsan, madaxda mucaaradka, bulshada rayid ka ah,
dhaqan yaqaano iyo sax iibadii qadiimiga ahaa ee Hadraawi.
"Maxammed
Ibraahin Warsame macalin jog to ah ayuu aha, la socodkiisa ayaad wax ka baran aysay"
sida waxa Hadraawi ku sifeeyey qoraaga caan ka ah ee Boobe Yuusuf Ducaale oo ay
sax iibo dhaw yihiin abwaanka.
Pro: Xuseen Bulxan oo abwaanka aqoon gaa
ra uleh, ayaa isna sheegay in Hadraawi uu ka tag ayo dhaxal ma guurto ah.
"Hadraawi waxa uu inoo qabtay inaga
iyo jiila sha soo socda lama tirin karo" ayuu yidhi.
Bulxan ayaa dhinaca kale sheegay
in Hadraawi uu aha macalin nololeed oo dhaqanka iyo hidaha Soomaalidu kuwayn
yahay.
Gudoomiyaha xisbiga mucaaradka ah ee Wa ddani
Cabdiraxmaan Maxamed Cabdilaahi Cirro, ayaa sifeeyay waxtarka iyo wax qabadkii
Hadr aawi.
"Hadraawi wuxuu aha macalin, wuxu
ahaa ab waan, wuxuu aha halgamaa" ayuu yidhi.
"Hadraawi wuxuu aha samafale, anigoo
saf aaradii Moscow jooga ayuu ila soo hadlay si nin mujaahid aha aan dhakhtar u
geeyo" ayuu hada lkiisa ku daray.
Wasiirka arrimaha gudaha Maxammed Kaahin
Axmed, ayaa sheegay in Hadraawi uu ahaa abw aan aan ku bakhayli jirin in uu
sheego libta suug an yahanka kale.
"Had iyo jeer suugaanyahanku way
tartama an, nin Hadraawi bakhayl kama aha in uu qiro ra ga suuganyahan ka
ah" ayuu yidhi.
"Waxa ka markhaati ah, raga ugu
badan ee uu ku halqabsado Duncarbeed baa kamida, wuxu ku halqabsada Xasan
Ganay.." ayuu hadalkisa ku daray.
Xaflada bandhiga buuga ayaa sidookale
waxa lagu soo bandhigay sugaan kala duwan oo uu abwaanku curiyay.
Hadraawi ayaa ah mid kamida
suugaan yahanada ugu waa wayn ee taariikhda casriga ah ee Soo maalida
Siyaasiyiinta
Gobolada Waqooyi Garabka Ca bdi Xaashi oo eedeeyay RW Rooble
Sidoo kale qoraalkooda waxaa ay ku sheege
en in Guddoomiye Cabdi Xashi uu dhowr jeer ta leefon kula xiriiray Ra’iisul
Wasaaraha, sidoo kale uu qoraalo u diray balse uusan usoo jawaabin, in taasi
kadibna ergo uu u diray kadib ay sababtay in ay kulmaan RW Rooble & guddoomiye
Cabdi Xaa shi 19kii Bishii June, isla markaana ay ku balame en in Saddexda
Xubnood ee lagu daray Xubnaha Guddiga doorashada Soomaliland inay noqdaan kuwo
dhex-dhexaad ah oo an ka qeyb gelin door ashada Guddoonka guddiga
doorashooyinka Soo maliland & in Guddiga laga saaro Shaqaalaha do wladda
& Ciidamada balse taasi ay dhici weysay, isla markaana uu jebiyay dhamaan
balan qaadki isii.
Ugu dambeyn Siyaasiyiinta kasoo jeeda Gobo lada
Waqooyi ee loo yaqaan Somaliland garabka uu hoggaamiyo Guddoomiyaha Aqalka
Sare Cab di Xaashi ayaa waxaa ay ugu
baaqeen R/ Wasa araha in uu ficil ahaan u fuliyo ballan qaadkiisii iyo
gudashada mas’uuliyadii lagu aaminay, iyaga oo sidoo kale ugu baaqay inuu qabto
kulan go’an mid eysan looga garayo arrimahaan hoose ee taagan, kuwaas oo kala
ah.
1: Mideynta guddoonka guddiga doorashooyin
ka Somaliland oo xaaladaha aanu kor ku soo she egnay sababeen in uu kala jabo
oo labo guddoon yeesho.
2: Habraacyada gaarka ah ee Doorashada
Xil dhibaanada labada aqal ee ka soojeeda Somalil and In laysla meel dhigo
Goobta Doorashada iyo amnigeeda.
3: Maamulka Guud ee Doorashada iyo hagi deeda.
Ugu dambeyn om iyaga dhinacoda ay mar wal ba diyaar u yihiin in ay si dhow
ugala shaqeayaan R/Wasaaraha sidii xal kama dambeys ah loo gaari lahaa,
laakiin ay sheegeen inay u muuqato in R/
Wasaaruhu dhinac u xaglinayo ama aanu isaga la ftiisu xor u ahayn hirgelinta
ballamihiisa marka la jooga arrimaha doorashada xildhibaanada labada gole ee
kasoo jeeda Soomaaliland.
Askariga la khaarijiyey ayaa waxaa lagu
mag acaabi jiray Xasan Maxamuud Qeyleeye, isla mar kaana waxaa durbo goobta ka
baxsaday ragii ka dambeeyay falkaas ka dhacay xaafadda Kooshin.
Wararka ayaa intaas kusii daraya in Xalay
Ciidamo ka tirsan kuwa ammaanka Hirshabeelle ay howlgal baaritaano ka wadaan M/Baladweyne,
welina ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay Maa mulka Magaalada.
Si kastaba M/Baladweyne ee Xarunta G/Hiira an
ayaa waxaa horey uga dhacay weeraro iyo di lal qorsheysan oo lagu dilay Askar,
Mas’uuliyiin iyo xubno kale, waxaana inta badan falalkaas sheegtay Al-shabaab
Dood
ka dhalatay Coldoon oo u istaagi waayey calanka Somaliland iyo jawaabtii uu ka
bixiyey
Cabdimaalik Coldoon oo la hadlay TV-ga Horn
Cable ayaa ka jawaabay sababta uu ugu istaagi waayey heesta calanka Somaliland,
markii laga yeeriyey munaasabad lagu soo bandhigayey Bu ug uu qoray Abwaan
Maxamed Warsame Hadra awi. Sawirka Cabdimaalik oo fadhiya iyo dadkii ka le ee
ka soo qeyb galay munaasabadaas oo u ista agay astaanta calanka ayaa aad loogu
faafiyey baraha bulshada, waxayna dadka badankood tall aabadaas ku macneeyeen
in Cabdimaalik uusan aqoonsaneyn calanka Somaliland.
"Wax kasta oo aan qabaneyno waa in aan u
eegno waxa ay ka qabto diinteena Islaamka, laak iin aanaa ka eegin dadku saas
ayey sameeyeene aan ku daysano, anigu waxa aan ku dhaqmay wa xa aan ka fahmay
diinteena Islaamka, waxaana diinteena ka fahmay in Khushuuca uu Ilaahey iska
leeyahay,” ayuu yiri Cabdimaalik Coldoon.
Sidoo kale Coldoon ayaa sheegay in calan
ama cid kale aysan u qalmin in loo Khushuuco, "Waxaan ugu istaagi diiday cab si
aan nafteyda uga baqayey in aan ku dhaco wixii ilaahey iga reebay,taxadar ayey
iga aheyd, waana in bulshadu ay ku baraa
rugto arrintaan,” ayuu yiri.
Heshiis
la kala dhex-dhigay laba malee shiyo Beeleed oo dagaalamay
Waxaa M/Qardho ee G/Bari lagu qabtay shir
lagu gaba-gabaynayay shir dib u heshiisiin ah oo u dhaxeeyay labo beelood oo
walaalo ah kuwaas oo shaqaaqo ay ku dhex-martay miyiga degmada Isku-shuban ee
Gobolka Bari
Shirkan ayaa waxaa goobjo og ka ahaa,
Odayaasha Dhaqan ka labada Beelood, Culuma’udiin, Waxgarad iyo Saraakiil ka
tirsan Maamulka Puntland, waxaana laga soo saaray go’aano ku saabsan in markale
aysan labada dhinac dagaalamin.
Shirka ayaa waxaa lagy go’aamiyay xukunka
magta ama diyada dadkii dagaalka labada beelo od ku geeriyooday, in laga
hortago waxkasta oo dib u soo celin kara dagaalka & in siwadajir ah lo oga
wada Shaqeeyo nabadda.
Qaar kamid ah Odayaasha dhaqanka labada
Beelood oo shirka ka hadlay ayaa soo dhaweeyay heshiiska, waxaana ay balan
qaadeen inay dhaq an gelin doonaan qodobada lagu heshiiyay.
Muddo todobo bilood ah ayay socdeen
shirar la xiriira sidii loo soo afjari lahaa colaada soo laab laabatay ee
kajirtay degmada Isku-shuban ee Go bolka Bari, taas oo u dhaxeeysay laba
maleeshiyo Beeleed.
Ciidamada
Dowladda & kuwa Galmudug oo la wareegay Bacaadweyne
Ciidamada DFS, kuwa Galmudug oo ay wehl inayaan
dadka degaanka oo hubeysan ayaa dib ula wareegay degaanka Bacaadweyne ee K/ G/Mudug,
halkaas oo ay gacanta ku hayeen Al-Shabaab.
Maalmihii la soo dhaafay ayaa
Ciidamada huwan ta ah waxaa ay dhaq dhaqaaqyo Ciidan ka wade en duleedka
degaannada Bacaadweyne iyo Wisil, hayeeshee Ciidamada dowladda ay la wareegeen
degaanka Bacaadweyne kadib markii ay isaga baxeen Al-Shabaab.
Saraakiil ka tirsan Ciidamada dowladda
qeyb ta 21aad ayaa sheegay in ay si nabad ah kula war eegeen degaanka, isla
markaana ay xaqiijiyeen guud ahaan amniga degaanka Bacaadweyne iyo degaannada
hoostaga.
Wararka laga helayo degaanka Bacaadweyne
ayaa waxaa ay sheegayaan in Ciidamada dowl adda iyo kuwa Daraawiishta Galmudug
ay howlga llo miino baaris ah ka wadaan degaanka Bacaadw eyne iyo duleedkeeda
ee Koonfurta Go
HALKAAN KA AQRISO W/WARGEYSKA MOGADISHU TIMES 18-JULY 2021
.